Hepimizin en yakından tanıdığı soykırım maalesef ki Adolf Hitler’in Yahudi toplumuna uyguladığı soykırım (Holokost). Ancak yeryüzünde tarih boyunca yaşanmış birçok soykırım ve soykırım teşebbüsü var. Bu soykırımlardan bize en yakın olanlardan biri de elbet yanı başımızdaki Ukrayna’da yaşandı.
1932 yılında başlayıp 1933 yılında sona eren ve ülke olarak en yakından şahit olmamıza karşın hakkında pek bilgi sahibi olmadığımız Holodomor Dosyası’nı bugün sizlerle birlikte açıyoruz.
Holodomor sözünün kökeni ve anlamı
Holodomor, Ukrayna’nın resmî lisanı olan Ukraynaca ya da eski ismiyle Rutence (Küçük Rusça)’de açık bir formda “aç bırakarak öldürmek ya da açlıkla öldürmek, kıtlık” manasına geliyor. Herhalde sözün manasını bilmek bile kulağa çok ürkünç geliyordur.
Genel sınırlarıyla Holodomor Soykırımı
Holodomor Soykırımı ya da kimi kaynaklarda geçtiği formuyla Ukrayna Kırımı, 1932 yılında günümüzdeki ismiyle Ukrayna’da ve Rusya’nın Kuban Bölgesi’nde yaşanan bir soykırım.
Sovyet Başkan Josef Stalin tarafından uygulanan soykırım, 1933 yılında sona ererken; birçok kaynağa nazaran 2 yıllık bu süreçte 8 milyon insan hayatını kaybetti.
Holodomor’un arkasındaki hikâye
Stalin’in bu soykırım için kendince birçok münasebeti vardı. Bu münasebetleri; bölgenin jeopolitik ehemmiyeti, Stalin’in bölgeyi saf Rus ırkı ile doldurmak istemesi, bölgedeki köylü halkın Stalin’e birçok siyasette dayanak vermemesi ve bölge halkının Sovyetler Birliği’nden ayrılma taraftarı olması üzere hususlar ile sıralayabiliriz.
Holodomor’un gelişim etabı ve yaşanan insanlık dışı olaylar
Stalin, öncelikle bölge halkının ana geçim kaynağı olan tarımın fişini çekmek istedi. Zati bir yerde tarım yoksa ve ithalat da yapılamıyorsa kıtlık kaçınılmazdır. Bu iki münasebetin üzerine bir de göç yasakları eklenirse; 8 milyon insanı kaybetmek işten bile değil.
Stalin İdaresi, öncelikle halkın elindeki tahıl eserlerini topladı. Bölge halkından topladığı tahıl eserleri ile 1932’de 1,7 milyon ton; 1933’de ise 1,9 milyon ton tahıl ihraç etti. Bununla da kalmayıp bölge halkının elindeki tohum ve tarım araçları toplatıldı. Açlıkla çaba etmek zorunda kalan halk, devayı göç etmekte bulunca Stalin, bölge dışına göç etmeyi de yasakladı.
Soykırım sürecinde yaşanan öbür gelişmeler
Stalin Yönetimi’ne bağlı askerî birlikler; mesken ev, çiftlik çiftlik gezerek kıtlığa karşın insanlardan vergi topladı. Hayatta kalmak için az ölçüde tahılı ya da hayvanları bulunan bireylerin ellerinden bu tahıl ve hayvanlar da vergi ismi altında zorla teslim alındı. Birçok kişi, hayvanlarını Stalin’e vermemek için kesmek zorunda kaldı.
Holodomor’un akabinde elde edilen veriler
Soykırım boyunca ortalama 8 milyon, hatta kimi kaynaklarda 10 milyon insanın ömrünü kaybettiği varsayım ediliyor. Sayılar için kestirim tabiri kullanılıyor zira soykırımı kabul etmeyen Rusya, Sovyet Arşivleri’nde bulunan evrakları şu ana kadar şeffaf olarak paylaşmış değil.
8 milyonluk kayıp, Ukrayna nüfusunun 1/4’ine denk geliyordu. Ukrayna’nın Ankara Büyükelçiliği’nin yayımladığı rapora nazaran soykırım devrinde her gün 34 bin kişi, her saat 1440 kişi ve her dakika 24 kişi maalesef hayata veda etti. Hayatını kaybeden insanların %25 ile %50 oranında köylü nüfus olduğu varsayım ediliyor.
Soykırım sırasında dünyanın verdiği tepki
Her soykırımda olduğu üzere, Holodomor’da da dünya sessiz kaldı. Holodomor Soykırımı, dış dünyadan kapalı yapılan bir soykırımdı. Bölgeye asla gazeteci kabul edilmedi. Bölgeden yayılan soykırım savlarını araştırmak isteyen gazetecilere de Stalin İdaresi müsaade vermedi.
Her soykırımın bir kahramanı vardır, Holodomor’un kahramanı da Wienerberger
Avusturya kökenli mühendis Alexander Wienerberger, yasak olmasına karşın soykırımın yaşandığı bölgede 100’e yakın fotoğraf çekerek tüm dünyaya soykırımı ispatladı. Wienerberger’in çektiği kareler sayesinde bugün Holodomor Soykırımı’ndan haberdarız.
Ukrayna Devleti’nin Holodomor ile ilgili politikası
Holodomor Soykırımı ismine dikilen onlarca anıttan bir tanesi
2006 yılında Ukrayna’da kabul edilen bir kânun (Ukrayna’da 1932-1933 yıllarında Holodomor) ile Holodomor, resmî olarak “soykırım” kabul edildi. Her yıl kasım ayının son cumartesi gününde Holodomor’da hayatını kaybeden beşerler için anma merasimleri düzenleniyor.
Soykırım, Ukrayna’nın da daveti ile başta Avrupa Birliği olmak üzere; ortalarında ABD, Arjantin, Çek Cumhuriyeti, Belçika, İtalya, İspanya, Kanada, Macaristan, Polonya, Vatikan üzere önde gelen 26 devlet tarafından resmî olarak tanındı. Rusya’ya siyasi yakınlığı ile bilinen Gürcistan ve Azerbaycan üzere ülkelerin de soykırımı resmen tanıması dikkat çekmişti. Rusya ise bugün bile soykırımı inkâr etmeye devam ettiği gibi; başka devletlerin de tanımasına siyasi olarak mani olmak istiyor.
Soykırımı, Ukrayna’ya tarihi yakınlığı ile bilinen Türkiye Cumhuriyeti, yakın geçmişinde önemli bir soykırıma maruz kalan İsrail ve Nazi Almanyası’nın izlerini silmeye çalıştığını beyan eden Almanya’nın resmî olarak tanımamış olması dikkat çekiyor.
Peki ya sizler Holodomor hakkında neler düşünüyorsunuz? Sizce Türkiye Cumhuriyeti olarak yakın tarihte bizler de Holodomor’u kabul edecek miyiz? Niyetlerinizi yorumlar kısmında iletebilirsiniz.
Kaynak: 1 / 2 / 3 / 4 / 5 /