Uzun vakittir burada yaşıyor olsak da dünyamızı ve bu dünyaya ilişkin kültürlerin büyük kısmını bilmiyoruz. Pek çoğumuza yabancı gelen kültürlerden bir adedine de küçük bir Afrika ülkesi olan Svaziland sahip. 2018 yılında ismini Esvatini Krallığı olarak değiştiren bu ülke, Afrika’daki en küçük ülkelerden bir tanesi. Kendine has kültürü nedeniyle sık sık karşımıza çıkması ise bir oldukça değişik.
Elbette Svaziland denilince herkesin aklına birinci gelen, hükümdarın sıra dışı eş seçme ritüeli oluyor. 1968 yılında bağımsızlığını kazanan ülke, dünyayı sömürmeye doyamayan İngilizlerin büyük tesiri altına kalmıştır. Lakin uzun yıllar süren sömürge periyoduna ve iç savaşlara karşın kendine has kültürünü müdafaayı başarmıştır. Gelin Svaziland geleneklerine yakından bakalım ve bu ülke hakkındaki değişik bilgilerden kimilerini görelim.
Svaziland (Esvatini) hakkında değişik bilgiler:
Afrika’nın en küçük ülkesinde yollar berbat, idare biçimi ise bir oldukça enteresan:
Svaziland’ın sonları resmi sayılara nazaran 17.364 kilometre karelik bir alanı kaplıyor. Yani ABD’nin Massachusetts eyaletinden biraz daha küçük ve bu nedenle Afrika’nın en küçük ülkesi unvanını koruyor. Yol şartlarının tehlikesi nedeniyle son dört ulaştırma bakanından ikisi trafik kazasında öldü. Esvatini, dünyada mutlak monarşi ile yönetilen tek ülkedir. Muhakkak demokrasi yok. Demokrasi olmaması aslında ülke halkını pek de üzüyor üzere görünmüyor zira pek çok mutlak monarşide olduğu üzere Esvatini’de de hükümdarın ilahi bir güç taşıdığına inanılıyor.
Binlerce bakire, hükümdarın eşi olmak için yarışıyor:
Ülkede her yıl Kamış Dansı ismi verilen bir aktiflik düzenleniyor. Doğurganlık Şenliği olarak da isimlendirilen bu aktiflikte 25 binden fazla genç kız, özel kostümler giyerek dans ediyor. Tek maksatları ise en azından o yıl için hükümdarın eşi olabilmek. Elbette, seçim için en değerli kurallardan bir tanesi kızların bakire olması.
Esvatini’de doğal hayata büyük ehemmiyet veriliyor:
Ülkede bulunan Hlane Kraliyet Ulusal Parkı’nda Afrika’daki en büyük akbaba popülasyonu bulunuyor. Ülkenin ekosistemi pek çok açıdan eşsiz. Bu nedenle orman korucuları, kaçak avcılık yaptığından şüphelendikleri insanları bile sorgusuz sualsiz vurabiliyorlar. Diyelim vurulan kişi öldü, korucu asla ceza almaz zira bu türlü geniş bir yetkiye sahiptir.
Albinolar baht getirsin diye öldürülür:
Pek çok ilkel Afrika ülkesinde görülen gelenek, Svaziland’da da devam ediyor. Deride pigment eksikliği ile kişinin tam manasıyla bembeyaz olmasına neden olan albino hastası şahıslar, bu ülkede avlanır ve özel ritüellerle öldürülür. Ölen albinoların beden modülleri talih getirmesi için saklanır ya da büyü için kullanılır. Epilepsi hastalarının da misal reaksiyonlarla karşılaştıkları biliniyor.
Kralların ne kadar eşi ve çocuğu olduğu bilinmez:
Her sene yeni bir eş aldıklarını ve o eşlerden mutlak bir çocuk yaptıklarını düşünürsek aslında hükümdarın tahta çıkma ile ölme yaşı ortasından bu sayıyı kestirim edebiliriz lakin Svaziland halkı için bu bilgi değersizdir. Dünyanın ikinci en uzun hükümdarlık yapan hükümdarı olan Esvatini Hükümdarı II. Sobhuza’nın 70’den fazla eşi, 100’ü erkek 600’den fazla çocuğu olduğu söylenmektedir.
Evli olmayan kızlar üstü çıplak gezerler:
Hayır güneşlenirken değil, günlük hayatta evli olmayan genç kızlar üstü çıplak gezebilirler. Tıpkı erkekler üzere. Bu durumun nedeni, evlilik sonrası çocuk doğuran bayanın göğüslerinin emzirdiği için pahalı kabul edilmesidir. Yani evlenmemiş, doğurmamış ve emzirmemiş bir bayanın göğüslerinin, erkek göğsünden bir farkı yoktur.
Kralın eşi, halkın annesidir:
İyi de hangi eşi, olağan ki birinci eşi. Hükümdarın birinci eşi, ritüel eşi olarak kabul edilir ve Kraliçe Anne olarak anılır. Bu türlü kutsal bir misyonu olduğu için ilk eşin çocuk sahibi olmasına müsaade verilmez. Kraliçe Anne, hükümdarın yeni eşlerinin seçilmesinde de karar alma yetkisine sahiptir. II. Sobhuza öldükten sonra Kraliçe Anne, 75 günlük bir yas ilan etmiş ve nedense ülkede seks yapılmasını yasaklamıştır. Hatta yas müddeti boyunca seks yaptığı tespit edilen şahıslar kırbaç cezasına çarptırılmıştır.
Svaziland, dünyada en çok HIV virüsü taşıyan insanın olduğu ülkedir:
Afrika’nın en küçük ülkesi olan Svaziland’de yaklaşık 1.2 milyon insan yaşıyor. Bu insanların 210 bini yani %27.73 ya HIV virüsü taşıyor ya da AIDS hastası. Nüfusa nazaran hasta sayısını oranladığımız vakit Svaziland, dünyada en çok HIV virüsü taşıyan ve AIDS olan insanın olduğu ülkedir. Hatta bu nedenle bir mühlet gençler ortasında seks yapılması yasaklanmıştır. Ülkede, yılda yaklaşık 7 bin kişinin AIDS nedeniyle öldüğü kestirim ediliyor.
Bebekler ve dul bayanlar için farklı bir bakış açısı var:
Esvatini Krallığı’nda doğan bir bebek, 3 aylık olana kadar bir birey olarak kabul edilmez. İsim verilmez ve bir ‘şey’ olarak kabul edilir. Yine 3 aylık olana kadar hiçbir baba ya da diğer bir erkek, o bebeğe dokunamaz. Ülkedeki bayanlar, kocaları öldüğü yani dul kaldıkları vakit başlarını tıraş ederler. Böylelikle herkesin onların ne kadar üzgün olduğunu, yas tuttuklarını bilmelerini isterler.
Svaziland ismi, diğer ülkelerle karıştığı için değiştirildi:
Ülke bağımsız olmadan evvel kurucu hükümdarın ismi olan Ngwane biçiminde anılıyordu. 1968 yılında bağımsızlıklarını kazandıkları vakit Svazilerin yaşadığı ülke anlamına gelen Svaziland ismini aldılar. 2018 yılında tahta geçen Kral III. Mswati, ülkenin ismini Esvatini Krallığı olarak değiştirdi. Bunun nedeni, İsviçre’nin İngilizce ismi olan Switzerland ile Svaziland isminin karışıyor olmasıydı. Esvatini, Svazilerin yurdu anlamına geliyor. Yani eski isim ile neredeyse tıpkı manada.
Kral, tam manasıyla kral üzere yaşıyor:
Svaziland’da yaşayan her on bireyden biri fakir lakin bizim üzere değil, ölme noktasına gelecek halde fakirler. Açlıktan ölen beşerler olduğunu bile söyleniyor. Ülkenin ulular ulusu hükümdarı ise her sene yeni eş seçme şenliklerinden yorgun olsa gerek, 2002 yılında lüks bir jet için 50 milyon dolar harcamıştır. Elbette, memleketler arası kamuoyu büyük bir reaksiyon göstererek hükümdarı ‘kınamıştır.’
Afrika’nın en küçük ülkesi olmasına karşın sıra dışı gelenekleriyle her daim isminden kelam ettiren Svaziland, yeni ismiyle Esvatini Krallığı hakkındaki farklı bilgilerden ve ülkenin kültüründeki ayrıntılardan bahsettik. Svaziland hakkındaki niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.