Elektrokonvülsif terapi (halk ortasında elektro şok olarak da bilinir); ruhsal sıkıntıları olan hastaların ömrünün anlatıldığı Guguk Kuşu, Akıl Oyunları gibi sinemalarda görülmüştü. Sinemalarda beyne elektriksel ihtarım vererek hastanın tedavi edilmesi, bu tedavi sisteminin çok eski ve artık kullanılmadığı izlenimini verse de aslında gerçek pek de o denli değil. Günümüzde hala birçok hastalığın tedavisinde modernize edilmiş hali kullanılır.

Depresyon, bipolar bozukluk ve şizofreni üzere kronikleşen hastalıklarda daha çok kullanılan bu metot genelde ilaçların ve terapilerin tesirli olmadığı hastalarda son seçenek olarak kullanılır.

Beyne elektriksel ihtarım vermek birinci kimin aklına ne vakit, nasıl geldi?

Psikolojideki birçok tedavi yolu üzere aslında bu sistem de bir tesadüf sonucunda keşfedildi. Portekizli psikiyatrist Ladislas Meduna; 1934 yılında, psikiyatri hastası olup epilepsi nöbetleri geçiren hastaların nöbet geçirdikten sonra düzeldiğini fark etti. Tesirin nöbete bağlı olup olmadığını anlamak için de nöbetleri tetiklemeye karar verdi. Bunun için farklı yollar denerken uyarıcı bir ilaç olan Metrazol’ün yüksek dozda verilince epilepsi nöbetlerini tetiklediğini fark etti. Yaptığı deneylerde Metrazol’ü kullanıp nöbet geçiren hastaların semptomları hakikaten de azaldı. Beyni uyarıp tedavi etmenin birinci adımı bu halde atılmış oldu.

1937’de ise İsviçreli psikiyatrist Max Müller, farmakolojik konvülsif terapi (Metrazol verilerek nöbetlerin tetiklenmesi) üzerine ilk memleketler arası konferansı düzenledi. Konferans devam ederken ilacın yan tesirleri konuşulmaya başlandı. Nöbetleri tetiklemek için kullanılan ilaç, hastaların nöbetten evvel endişelenmesine neden oluyordu ve ilacın verdiği ihtarım o kadar şiddetliydi ki vertebral kırıklara(omurga kırıklıkları) neden olabiliyordu. Kelam konusu yan tesirler, psikiyatristlerin nöbetleri tetiklemek için alternatif yollar aramalarına neden oldu.

İtalyan nörolog Ugo Cerletti ise bir kasap dükkanında kasabın domuzlara elektriksel şok vererek onları uyuşturduğunu görünce birebir şeyi köpekler üzerinde denemeye başladı. Yaptığı deneylerde elektriksel şokun Metrazol tesiri sağladığını fark etti. Böylece EKT doğdu.

Depresyon, şizofreni ve bipolar bozukluk üzere hastalıklarda en son başvurulan tedavi prosedürüdür.

EKT aygıtı(Elektrokonvülsatör) kullanılmaya başlandığında tüm psikiyatri hastalarında denense de günümüzde daha çok depresyon, şizofreni ve bipolar bozukluk hastalarında kullanılır. Bilhassa majör depresyonda en tesirli formül olarak geçer.

Yapılan araştırmalarda EKT ile uygunlaşan hastalarda EKT kesildikten sonra hastaların %80’inde 10 hafta içerisinde hastalık tekrar ortaya çıktığı görülmüş. Bu tedavi metodunun dünya genelinde yılda bir milyon hasta üzerinde kullanıldığı görülüyor. Bu kadar çok kullanılmasının nedeni hastaların yatış müddetini kısaltması ve kısa müddette sonuç vermesi olabilir.

Hastalara anestezi verilerek uygulanıyor.

Birçok ruh sıhhati ve hastalıkları hastanesinde ruh sıhhati uzmanları eşliğinde 5 dk’da uygulanabilen bu süreçte hasta sedyeye yatırılır akabinde kasları gevşeten ve hastayı uyutan anestezi ilaçları verilir. Sonrasında hastanın alnına beynin elektriksel uyarımı için iki tane elektrot yerleştirlir. Sonra bu iki elektrottan ritmik saniyelerle elektrik akımı verilir. Tüm bu süreç 5 dk sürer. Muhtemel bir aksiliğe anında müdahale edebilmek için ruh sıhhati uzmanları bu süreçten sonra 15-20 dk daha hastanın yanında bekleyip hastanın uyanmasını beklerler.

Korkmanıza gerek yok, EKT kalıcı bellek kaybına neden olmaz.

Yapılan araştırmalarda EKT’nin beyin hasarına neden olduğuna dair bilimsel bir ispat bulunamamış. Ender de olsa ortaya çıkan bellek kusurlarının ise genelde bir yıl içerisinde büsbütün ortadan kalktığı görülmüş.

Bonus: Hafıza sildirmek için EKT kullanılabilir mi?

Hafıza sildirmek kulağa hoş gelse de EKT bir hafıza silme tekniği değildir ve bu süreç için kullanılamaz da. Bununla bir arada kıymetli olan anılarımızla yüzleşip onlara geçmişteki makus anılar gözüyle bakabilmektir. İstediğiniz o güzelleşmeyi anca bu formda sağlayabilirsiniz.

Kaynaklar: 1, 2, 3,