Milyonlarca yıl boyunca Dünya’da ömürlerini sürdüren tarih öncesi hayvanların birçoğu, iklim değişiklikleri veya birinci insanların onları öldürmesi üzere sebeplerle bir daha ortaya çıkmamak üzere gezegenimizden kayboldular.
Aslında tam olarak hepsi kayboldu diyemeyiz. Zira birazdan sizin de göreceğiniz üzere, kimilerinin torunları hâlâ ortamızda geziyor!
İlk olarak, tarih öncesi hayvanlara nasıl ulaşabildiğimize bakalım.
Bilim insanlarının yaptığı arkeolojik hafriyatlar sayesinde tarih öncesinde yaşayan hayvanların kemiklerine, dişlerine ve ender de olsa korunmuş vücutlarına ulaşmak mümkün.
Bu beden parçalarından yola çıkarak hayvanların tiplerine, boyutlarına, beslenme tiplerine, ortalarındaki bağlantılara ve neye benzediklerine dair çıkarımlar yapılabiliyor. Az sonra inceleyeceğimiz hayvanlar ise hayli enteresan.
En büyük zırhlı göğüslü: Gliptodon
Dev Armadillo olarak da bilinen Griptodon’un yaklaşık 10.000 yıl evvel yaşadığı kestirim ediliyor. Dinozor boyutunda lakin kaplumbağa üzere bacaklara sahip, komik görünümlü bir hayvan kendisi.
Bu şirin ancak boyutundan ötürü bir o kadar da korkunç memelinin habitatı ise Güney Afrika bataklıkları. Birinci insanların gelmesiyle hem eti hem de kabuğu için avlanarak jenerasyonunun tükendiği varsayım ediliyor.
En büyük uçan canlı: Hatzegopteryx
Bu cinse çok benzetilen Quetzalcoatlus ismindeki hayvanla farkları tam olarak tespit edilemediğinden ikisi de yaşamış en büyük canlı olarak sayılıyor. Harry Potter’daki yaratıkları andıran Hatzegopteryx’in kanat boyu ise 10-11 metre arası!
Kilosuna dair bilgiye ulaşılamasa da uzunluğuna nazaran bir kestirim yapıldığında birkaç yüz kilo olduğu düşünülüyor. Romanya, Transilvanya ve Hatzeg Havzası’nda yaşadığı bilinen Hatzegopteryx, tıpkı leylek üzere bir kayalığın üzerinde durarak balıklarla ve karadaki küçük hayvanlarla avlanıyor.
En büyük etçil göğüslü: Andrewsarkus
Yaklaşık 45 milyon yıl evvel bugünün İç Moğolistan tarafında yaşamış olan Andrewsarkus, ayak fosili ve kafatasının bulunmasıyla gün yüzüne çıkıyor. Kafatasının boyutu ise, 56 cm genişliği ve 83 cm uzunluğu ile devasa! Vücut uzunluğu burnundan pelvisine kadar 3.4 metre iken yerden sırtına kadar olan yüksekliği 1.8 metre.
En az 1000 kg olduğu varsayım edilen gelmiş geçmiş en büyük etçil göğüslü Andrewsarkus’un neredeyse 100 yıldır yeni fosillerine ulaşılmaya çalışılıyor. Ayrıyeten kafatası şu anda New York’taki Amerikan Tabiat Tarihi Müzesi’nde sergileniyor.
En büyük maymun tipi: Gigantopithecus
Gigantopithecus’un kalıntılarının bulunmasıyla Koca Ayak efsaneleri tekrardan konuşulmaya başlamıştı. Hatta bazı araştırmacılar Gigantopithecus’u Koca Ayak Yeti’ye bağlamak için çok uğraştılar ancak beden tasvirleri bu varsayımı geçersiz kıldı.
Maymun tipleri ortasında en büyüğü olarak sınıflandırılan Gigantopithecus’un ortalama 3 metre olduğu iddia ediliyor. Boyut olarak günümüzdeki torunları gorillere benzeseler de alt çeneleri orangutanlarınkine daha yakın. Çin, Hindistan ve Vietnam’da yaşadığı düşünülen Gigantopithecus; otçul hayvanlar ortasında.
Korkunç göğüslü: Deinotherium
Baktığınızda fillerin dedeleri olduğunu kestirim edebileceğiniz Deinotherium’un kelima manası “korkunç canavar”. Yaklaşık 20 milyon yıl evvel Afrika ve Avrasya bölgelerinde yaşamış Deinotherium’un otobur olduğu biliniyor.
5 metre uzunluğu ve 4-5 ton yükündeki bu filleri günümüzdeki fillerden ayıran özellikleri çenelerinden aşağı hakikat kıvrılan kavisli dişleri. Dişlerini nasıl kullandıklarına dair birçok teorinin ortasından en kabul gören ise, ırmak kıyılarında uyuyan bu hayvanların dişleriyle kendilerini yere monte etmeleri.
En büyük böcek: Meganeura
Yaklaşık 300 milyon yıl evvel gezegenimizde ömür süren Meganeura, günümüzdeki yusufçukların akrabası. Yusufçuk dediğimize bakmayın, Meganeura böceklerinin kanat uzunlukları 65-75 cm arasında!
1880 yılında keşfedilen bu böceğin bugünkü yusufçuklar üzere başka böceklerle beslendiği düşünülse de büyüklükleri göz önüne alındığında menülerinde başka çeşitlerin de olduğu iddia ediliyor.
Balık Çağı’ndaki en yırtıcı yırtıcı: Dunkleosteus
Dunkleosteus, 358 milyon yıl evvel Ohio’yu kaplayan sığ bir denizin hükümdarıydı. 6 metre uzunluğa ve 1 tondan fazla tartıya sahip bu eklembacaklı balığın kalın ve kemikli plakalardan oluşan devasa kafatasının yanında kendi kendine sertleştiren diş gibisi çıkıntıları bulunuyor.
En yırtıcı ve yırtıcı hayvanlardan biri olan Dunkleosteus, tarih öncesi köpek balıklarını bile tuzağına düşürebilecek özelliklere sahip. Kemikleri şu anda Ohio’daki Cleveland Tabiat Tarihi Müzesi’nde sergileniyor.
- Kaynaklar: ToughtCo, Prehistoric Wildlife, Prehistoric Fauna, Geology Page, Cleveland Museum of Natural History