“Kasaya bakan yok mu?” dememize neden olan şey, o esnada kasiyerin öbür bir işle uğraşmasıdır. Yani aslında tek vazife tarifleri kasiyerlik değildir, market içinde pek çok misyonları vardır.

Kasada müşteri yoksa yeni müşteri gelmesini beklemeyip farklı işlerle ilgilenirler. Yalnızca kasiyer olsalardı bile zati kasada da ayakta beklemek zorunda kalırlardı, zira oturabilmeleri için bir sandalye ya da iskemle verilmez.

Kapitalist sistem ve çağdaş kölelik…

Yapılan işin yoğunluğu ve alınan paranın uyuşmadığı pek çok işten biridir kasiyerlik. Literatürde “zorlanmış pozisyon” denilen duruma maruz bırakılırlar.

Oturabildikleri tek vakit dilimi, yemek molasıdır. Yemeği süratli yerlerse bir de dışarıda “kaldırıma” oturup sigara içebilirler.

Aslında açık bir formda “Oturmak yasak!” diyen yoktur, oturacak bir yer koymadıkları için bunu gizlice zarurî kılmışlardır. Esasen marketin içinde her yer kamera doludur, BIG BROTHER IS WATCHING YOU!

Ayrıca kasalar genelde masaya montelidir ve uzun oldukları için olağan bir sandalye yahut iskemle olsa bile oturmak mümkün değildir. Oysa bel dayanağı olan ve yüksek ayarı yapılabilen koltukların olması gerekir.

Bazı insaflı patronların olduğu market zincirlerinde kasiyerler oturarak çalışabiliyor. Aslında bilinçli tüketicilerin, işçi haklarının gözetildiği yerlerden alışveriş yaparak buna reaksiyon vermeleri gerekir lakin toplumumuzda bu hususta bir sağduyu bulunmuyor.

Kimi marketlerdeki çalışma müddeti günde 8,5 saat iken bazılarında 10-12 saati buluyor.

Hatta zarurî mesailerle 15 saate kadar uzayabiliyor. Yani ortadaki 1 saatlik yemek molası haricinde saatlerce ayakta durmak zorundalar.

Yöneticilerin mobbing yapmasının ayrıntılarına değinmeyeceğiz, bunun ve öbür güçlü kaidelerin da tesiriyle çalışanların bu işte durma müddetinin 3-4 ay kadar olduğunu bilmeniz kâfi.

Sadece marketlerde değil, giysi kesiminde de durum birebir.

Büyük bir giysi mağazası çalışanlarının anlattıklarına nazaran; kasada müşteri kalmadığında reyona çıkılması ve askıları toplama, kasa önündeki eserleri düzenleme üzere işlerin yapılması gerekiyor.

Gün içerisinde çok fazla oturmak yahut “ayakta durmak”, önemli bir hastalığın riskini yükseltir.

Varis, fotoğrafta da gördüğünüz üzere, damarların genişlemesine ve uzayıp kıvrılarak yumaklanmasına neden olan önemli bir hastalıktır.

Stres oranı fazlaysa -ki kasiyerlikte bunun olduğunu biliyoruz- görülme sıklığı artar. Bayanlarda erkeklere kıyasla 4 kat daha fazla görülür.

Kasiyerleri etkileyen tek sıhhat sorunu natürel ki varisten ibaret değil.

Kasiyerlik, kas ve iskelet sistemi rahatsızlıklarına yakalanma riski en yüksek 10 meslek kümesi ortasındadır. Bacak, kol, bilek, omuz, boyun, sırt ağrılarında artışa neden olan bir meslek. Aslında buna mesleğin kendisi değil, patronların bencilliğinin neden olduğunu söyleyebiliriz.

Bir kasiyer, mesai saati içerisinde ortalama yaklaşık 3 tonluk malzemeyi kasadan geçiriyor.

Araştırmalara nazaran; bir kasiyer, bileklerini saatte 600 defa ileri-geri hareket ettiriyor. Bu da bilek kısmında hudut sıkışmaları, uyuşukluk, yanma üzere rahatsızlıkların yaygın olarak görülmesine neden oluyor.

Ürünlere uzanmaya çalışmak, eğilmek, ağır objeleri tek elle kavrayarak kaldırmak üzere hareketler nedeniyle incinme riski daha da artıyor.

Türkiye’de yapılan bir çalışma, bu sorunun neden olduğu sıhhat meselelerini net bir halde gösteriyor:

Bir market zincirinde çalışan 50 kişinin sıhhat durumuna bakıldığında; bu çalışanların %42’sinde boyun ağrısı, %44’ünde bel yahut bacak ağrısı tespit edilmiş.

Üstelik bu katılımcıların yaş ortalaması sırf 29,5! Genç olmalarına karşın iş yükü nedeniyle bu ağrılar ortaya çıkabiliyor.

Fiziksel yorgunluğun yanı sıra ruhsal yorgunluk da göz gerisi edilmemeli.

Kasa açıklarının kasiyerlerin cebinden çıkması, kasada ekstra eser teklifinde bulunmaya zorlanmaları(belli bir kotayı tutturamazlarsa azarlanıyorlar), egoist bölge müdürlerinin mobbing’i ve dahası sebepler yüzünden gerilim altında çalışıyorlar.

Şimdi bu içeriği okuyunca yöneticilere ve sisteme olan öfkeniz arttı lakin siz de bir müşterisiniz ve onların en değerli problemlerinden birisiniz.

Kasaya geç geldiği için, eksik para üstü verdiği için onlara öfkelenmenizin bir manası yok. Aslında gerilimli bir işte çalışan ve yüzlerce müşteriyle ilgilenen birinin kusur yapması kaçınılmazdır.

“Olur bu türlü şeyler” deyip, güler yüzle kolaylıklar dileyerek marketten ayrılmanız onlara düzgün gelecektir. Bu yalnızca kasiyerlere özel bir muamele olmamalı, tüm çalışanlara karşı sabırlı ve güler yüzlü olmamız gerekli. Çünkü toplum olarak buna muhtaçlığımız var.

• Kaynaklar: TEZ-KOOP-İŞ, Science Direct, Health Day, California Department of Public Health, Memorial