Bugün içinde yaşadığımız Anadolu topraklarına yerleşmeden evvel burada Bizans başta olmak üzere pek çok devlet vardı. 1071 yılında günümüz Muş ilinin hudutlarında yaşanan Malazgirt Savaşı ile birlikte Anadolu’nun kapısı sonsuza kadar Türklere açıldı ve o günden sonra bir daha hiçbir şey eskisi üzere olmadı. İşte bu büyük zaferin kumandanı da devrin Büyük Selçuklu hükümdarı Sultan Alparslan’dır.

Sultan Alparslan ismini hepimiz Malazgirt zaferi ile biliyoruz lakin kendisinin hem tahta çıkma süreci hem de hükümdarlığı sırasında yaşadıkları hayli kıymetlidir. Zira o devrin kurallarında küçüklü büyüklü pek çok devlet vardı ve ortalarında sonu gelmez savaşlar yaşanmaktaydı. Gelin Büyük Selçuklu hükümdarı Sultan Alparslan kimdir yakından bakalım ve hayatı hakkında bilmeniz gereken ayrıntıları görelim.

Sultan Alparslan kimdir? Kılıç gücüyle tahta çıkan bir varis:

Kesin olmamakla birlikte 1029 ile 1032 yılları ortasında doğduğu varsayım edilen Alparslan, dönemin Selçuklu sultanı Tuğrul Bey’in yeğeni ve devletin kurucularından Horasan Valisi Davet Bey’in oğludur. Devletin birinci yıllarının şiddetli şartlarında yetişen Alparslan, birinci muvaffakiyetini Dandanakan Savaşı’nda kazanmıştır. Babası öldükten sonra ise Horasan Valisi olmuştur. 

Tuğrul Beyefendi, çocuğu olmadığı için varisi olarak yeğenlerini seçmiştir. 1063 yılında öldüğü vakit vezir Amid ül-Mülk, Rey kentinde tahta Alparslan’ın kardeşi Süleyman’ı çıkarmıştır. Ancak Alparslan ve pek çok yönetici bunu kabul etmeyerek Kazvin kentinde Alparslan ismine hutbe okutarak onun sultanlığını duyurmuşlardır. 

Arslan Yabgu’nun oğlu Kutalmış, buyruğundaki askerlerle birlikte Rey kentini kuşatınca vezir Amid ül-Mülk Alparslan’dan yardım istemiştir. Alparslan, Kutalmış’ı yenince Rey kentinde onun ismine hutbe okutulmuş ve resmen Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı Sultan Alparslan olarak tahta çıkmıştır. Daha sonra Nizamülmülk’ü vezir yapmıştır.

Sultan Alparslan tahta çıktığı üzere seferlere başlıyor:

Büyük Selçuklu hükümdarı Sultan Alparslan, tahta çıkar çıkmaz Gürcistan ve Doğu Anadolu Bölgesi’ne seferler düzenlemeye başladı. Bizans idaresindeki Kars ve Ani hududuna kadar gelerek ileride açacağı Anadolu’nun kapılarına dayanmış oldu.  Abbasi Halifesi Kaim bi-Emrillah, bu fetih nedeniyle kendisine Ebu’-Feth unvanını vermiştir.

Bu devirde Türk akıncıları Anadolu’ya seferler düzenlemekteydiler. Türk akıncılar Kayseri, Malatya, Konya, Afyon’a kadar ilerlemiş ve Bizans ordusuna büyük kayıplar verdirmişlerdi. Dönemin Bizans imparatoru Romen Diyojen, Türk akıncıları Anadolu’dan çıkarmak için seferler düzenleyerek Halep’e kadar ilerledi fakat bu seferler sonuçsuz kalıyordu.

1067 yılında Sultan Alparslan yine Gürcistan seferine çıktı. Şekki ve Tiflis kentlerini fetherek bölgeyi inançlı hale getirdi. Bir yandan Orta Doğu ve Doğu Anadolu Bölgesi’nde de seferler sürmekteydi. Sultan Alparslan adım adım Malazgirt Ovası’na gerçek ilerliyordu ve çok geçmeden Bizans ordusu ile karşılaştı.

Sultan Alparslan, Türklerin ve dünyanın mukadderatını sonsuza kadar değiştiriyor:

Büyük Selçuklu hükümdarı Sultan Alparslan komutasındaki Türk ordusu ile Bizans ordusu, 26 Ağustos 1071 tarihinde bugün Muş hudutlarında olan Malazgirt Ovası’nda karşı karşıya geldi. Bizans ordusu çok daha büyüktü lakin Sultan Alparslan kararlıydı. Bir Türk – İslam adeti olarak kefeni niyetine beyaz giysiler giydi ve atının kuyruğunu bağlattı. 

Bizans imparatoru Romen Diyojen de bu savaşın değerinin farkındaydı. Öğle saatlerinde Türk okçuların saldırısı başlayınca Bizans büyük kayıp yaşadı. Pusular kuruluyor, geri çekilmeler yaşanıyor, taraf değiştirenler oluyor yani tam bir meydan savaşı yaşanıyordu. Günün sonunda kazanan Sultan Alparslan oldu, Romen Diyojen esir alındı ve o gün, Anadolu’nun kapıları Türklere sonsuza kadar açılmış oldu. 

Malazgirt Meydan Muharebesi sonrası Bizans büyük bir karmaşanın içine düştü. Romen Diyojen büyük vergiler karşılığında uzun müddet esir tutuldu. En sonunda ülkesine döndüğünde tahta VII. Mihail’in geçtiğini gördü. Ortalarında yaşanan uğraşta gözlerine mil çekildi ve Kınalıada’ya sürgün edildi. Geçirdiği enfeksiyon nedeniyle orada öldü. Diyojen’in vefatı nedeniyle vergi antlaşması geçersiz kabul edildi. 

Hayatı savaşlarla geçen Sultan Alparslan’ın vefatı hain bir hançer oldu:

840 – 1212 yılları ortasında karar sürmüş bir Türk devleti olan Karahanlılar ile Büyük Selçuklu Devleti ortasında büyük çatışmalar yaşanıyordu. Karahanlıların Selçuklu topraklarına düzenledikleri sefere karşı 1072 yılında Sultan Alparslan, 200 bin kişilik bir ordu ile birlikte Türkistan bölgesine sefer düzenledi. 

Yapılan seferde Berzem Kalesi kuşatma altına alındı. Bir mühlet sonra kuşatma muvaffakiyete ulaştı ve kale teslim edildi. Sultan Alparslan’ın huzuruna çıkan kale kumandanı Yusuf Hârizmi, çizmesine sakladığı küçük bir hançerle sultanı yaraladı. Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı Sultan Alparslan, aldığı yara nedeniyle dört gün sonra hayatını kaybetti. Vefatı sonrası tahta oğlu Melikşah geçmiştir. 

Sultan Alparslan eşi ve çocukları:

O periyottan günümüze kalan bilgilere nazaran Sultan Alparslan’ın eşleri Ekke Hatun ve Seferiye Hatun’dur. Bu iki eşinden olan çocukları  Melikşah, Tacüddevle Tutuş, İzzeddin Arslan Argun, Böri Bars, Tuğrul, Ayaz, Togan, Arslan, Melik Tekiş, Ayşe, Züleyha ve Fülane Hatun’dur. Alparslan olarak bilsek de doğum ismi Muhammed bin Davud Çağrı’dır. Öldüğünde 43 yaşında olduğu iddia ediliyor. 

Sultan Alparslan neden kıymetli bir tarihi figür?

Büyük Selçuklu hükümdarı Sultan Alparslan’ın hem Türk tarihi hem de dünya tarihi için kıymeti elbette 1071 yılında yapılan Malazgirt Savaşı’nı kazanarak Anadolu’nun kapılarını Türklere açmasıdır. O günden sonra Anadolu topraklarındaki Türk sayısı süratle artmış, sayısız beylik ve devlet kurulmuş, bunlardan bir tanesi olan Osmanlı Beyliği ise evvel devlet, daha sonra da bir imparatorluk haline gelerek yüzlerce yıl boyunca dünyanın dört bir yanına karar sürmüştür.

Sultan Alparslan devrinde pek çok küçüklü büyüklü Türk devleti vardı ve ortalarında devamlı bir çatışma yaşanıyordu. Düzenlendiği seferlerin birinci nedeni Büyük Selçuklu Devleti’ni korumak ve hudutlarını genişletmek olsa da fethettiği her bölgede Türkleri bir ortaya getirmiş ve onları tek bayrak altında birleştirmeye uğraşmıştır. Belki bu kadar erken yaşta hayatını kaybetmemiş olsaydı tüm bunları kendi periyodunda yapmayı başaracaktı. 

Sultan Alparslan dizisi Alparslan: Büyük Selçuklu

TRT’de yayınlanmış Uyanış: Büyük Selçuklu dizisinin devamı niteliğinde olan Alparslan: Büyük Selçuklu dizisinde Sultan Alparslan’ın gençliğinden başlayarak adım adım Malazgirt zaferine giden kıssası anlatılıyor. Sultan Alparslan Barış Arduç tarafından canlandırılırken öbür pek çok karaktere de ünlü oyuncular hayat veriyor. 

1071 Malazgirt Savaşı’nı kazanarak Anadolu’nun kapılarını Türklere açan Büyük Selçuklu hükümdarı Sultan Alparslan kimdir sorusunu yanıtlayarak savaşlarla geçen hayatı hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Husus hakkındaki niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.