Yıllar içerisinde yaşanan teknolojik gelişmeler, insanların hayatını büyük çapta değiştirdi; ulaşım da bunlardan biri. Bundan yıllar evvel uçak bulmak ve birkaç saat içerisinde kent değiştirmek pek de kolay değildi, otomobile ulaşmak ise lükstü. Hal bu türlü olunca da bilhassa de kentler ortası ulaşım, bugün bile sıklıkla tercih edilen otobüslerle sağlanıyordu. 

Bundan 30-40 yıl evvel otobüsler de bugünkü üzere değildi. Motorlardaki ilkelliği bir kenara bırakacak olursak, konforlu da değillerdi. Lakin o yıllarda dikkat çeken bir durum vardı: Çift katlı otobüsler… Bugün hurdalık dışında bir yerde göremeyeceğiniz çift katlı otobüsler, 1986 yılı prestijiyle Türkiye’de de kullanılmaya başlamıştı. Pekala ne oldu da çift katlı otobüsler Türkiye’de tutmadı?

Çift katlı otobüsler, Türkiye’ye birinci defa 1986’da geldi.

*Türkiye’ye gelen birinci çift katlı otobüs: Setra S 228 DT.

Günümüzde hala hizmet vermekte olan Varan Turizm, Türkiye’ye birinci defa çift katlı otobüs getiren şirket olarak tarihe geçmişti. Takvimler 1986 yılını gösteriyordu ve “Setra S 228 DT” isimli bu çift katlı otobüs, o yıllar için eşsiz kabul ediliyordu. Hatta çift katlı otobüse binmek, halk ortasında itibar sorunu olarak görülmeye başlamıştı. Hal bu türlü olunca Varan Turizm ile birlikte öteki kentler ortası nakliyat şirketleri, hem Setra S 228 DT hem de Neoplan Skyliner üzere çift katlı otobüsleri Türkiye pazarına sokmaya başladılar.

Çift katlı otobüsler, sahip oldukları yükseklik nedeniyle epey güzel görüntüler sunuyordu. O denli ki Türkiye’ye gelen birinci çift katlı otobüs Setra S 228 DT, tam 4 metre yüksekliğindeydi. Böylece kentler ortası seyahat yapmak, üst katın bilhassa de ön sıralarında eşsiz bir tecrübe sunmuş oluyordu. Lakin çift katlı otobüslerin birtakım dezavantajları da vardı.

Üst kat yüksekliği 1,68 metreydi.

Çift katlı otobüsler dışarıdan bakınca devasa boyutlara sahip olsalar da içerideki durum farklıydı. Yine S 228 DT üzerinden örnek verecek olursak; bu otobüsün üst kat yüksekliği sadece 1,68 metreydi. Yani 1,80 metre uzunluğundaki bir bireyin bu otobüste dimdik yürüme imkanı yoktu. Bu ortada; otobüsün alt kat yüksekliği ise 1,80 metreydi. Yani pek de konforlu değillerdi.

Çift katlı otobüslerin tek dezavantajı kat yükseklikleri değildi. Bu otobüslerde üst kata çıkmaya yarayan merdivenler de hayli dar ve dikti. Hal bu türlü olunca da üst kata çıkmak, sözün tam manasıyla zulüm oluyordu. Konforsuzluk, bu otobüslerin ülkemizde tutmamasına yol açan konulardan bir tanesiydi. Lakin tek neden bu değildi.

Mercedes-Benz O403, çift katlı otobüslerin yerine geçmeye başladı.

Alman araba devi Mercedes-Benz, 90’lı yılların başında O403 isimli yolcu otobüsünü piyasaya sürdü. Bu ve bunun üzere modeller, o devirler için daha çağdaş bir halde üretilmişlerdi ve maliyet durumuna bakılıdığı vakit daha uygun durumdaydılar. Hem daha konforlu hem de daha az masraflı olan otobüsler, vatandaşlar ile nakliyat şirketleri için gözde olmaya başladı. Hal bu türlü olunca da çift katlı otobüsler, kentler ortası seyahatler yerine kent içi ulaşımda kullanılmaya başladı.

Çift katlı otobüslerin kent içinde kullanımı, sonlarının gelmesine yol açtı!

Şehirler ortası seyahatlerden çekilen çift katlı otobüsler, başta İstanbul olmak üzere Ankara ve İzmir gibi kentlerde kullanıldı. Lakin bu kere de diğer bir sorun patlak verdi. O denli ki çift katlı otobüsler, temelinde kentler ortası seyahatler için tasarlanmışlardı. Kent içi kullanımda ise sık sık dur-kalk yapmak gerekiyordu. Bunun doğal bir sonucu olarak da aslında yorgun olan otobüsler, arıza vermeye başladılar. Çift katlı otobüsler, şimdilerdeyse daha çok turizm gayesiyle kullanılıyor ve sayıları da hayli az…

Peki başka ülkelerdeki durum ne?

Çift katlı otobüsler, pek çoğunuzun bildiği üzere İngiltere’nin gelenekselleşmiş ulaşım araçları ve hala da etkin olarak kullanılıyorlar. Ayrıyeten diğer Birleşik Krallık ülkelerinde de çift katlı otobüsler kullanılıyor. Öte yandan; Berlin üzere kimi Avrupa ülkelerinde de çift katlı otobüsler görmek mümkün. Fakat pek çok yerde tercih edilmiyorlar. Bunun birkaç nedeni var.

Çift katlı otobüslerin yüksek araçlar olduğunu esasen söylemiştik. İşte bu gerçeklik, pek çok ülkede sorun yaratıyor. Trafik lambaları ve köprüler, çift katlı otobüsler için uygun olmayabiliyor. Ayrıyeten olağan bir yolcu otobüsünden çok daha fazla kişiyi taşıyabilen çift katlı otobüslerin dur-kalk mühleti de epeyce uzun. Hal bu türlü olunca da lokal idareler, çift katlı otobüsler yerine körüklü modelleri tercih ediyorlar. Böylece hem kaza riski azalmış oluyor hem de dur-kalk mühleti kısalıyor.