Anılarımızı canlı tutabilmek için onlara vakit ataması yaparız. Örneğin yazın katıldığımız eğlenceli bir partiyi hatırlayabilmek için, onu ‘‘Geçen yaz eğlenceli bir partiye katılmıştık.’’ biçiminde belirli bir vakit dilimiyle basitçe eşleriz. Bu kolay; lakin pek tesirli sistem, yalnızca günümüz insanına has değil! Eski periyotlarda de kullanıldığı bilinen bu prosedür, tıpkı vakitte günümüzün doğum günü etkinliklerinin de atası kabul edilebilir!
Eski vakitlerde beşerler, daima maruz kaldıkları tabiat olaylarını ve yaşadıkları kıymetli anları zihinlerinde kalıcı hale getirebilmek için tıpkı bizlerin şimdilerde yaptığı üzere bu olay ve anlara vakit ataması yapıyor, bunun tıpkı vakitte bunun notunu tutuyordu. Mesela, büyük bir fırtına koptuğunda; bu fırtınayı hatırlayabilmek için bulundukları vakti bu fırtınayla eşleştirip bu eşleşmeyi not ediyorlardı. Günümüzde istendikten sonra günlerce bile kutlanabilen doğum günlerinin ceddinin da bu eşleştirip not düşme davranışından geldiği biliniyor.
Doğum günleri nerede ve nasıl ortaya çıktı?
Doğum günleri, birinci defa Mısır’da ortaya çıktı ve aslında başlangıçta bugünkü manasından uzak bir manaya sahip olan farklı bir geleneği söz etmek üzere varlığını sürdüryordu.
Taç giydiklerinde Tanrı’ya dönüştüklerine inanan Mısır firavunları, taç giyme merasimlerini bu nedenle epey önemsemekteydi. Merasimler değerli bir yere sahip olduğundan, merasim vakitleri üzerine de elbette çeşitli notlar tutulmaktaydı. Firavunların Rablik ilanı olarak kabul edilen bu merasimler, Tanrı’nın fizikî olarak doğuşunu temsil etmekteydi. Böylelikle bireyin İlah olduğu gün, doğum günü olarak kabul görmüş oldu. İnanç sistemi kapsamında gelişen bu gelenek, bu sayede günümüze dek gelmeyi de başardı.
Doğum günleri bugünkü haline nasıl kavuştu?
Geçmişin doğum günleriyle günümüzün doğum günlerinin birebir manayı taşımadığını belirtmiştik. O vakitten bu vakte maksat değişikliğine uğrayan doğum günlerine pasta-mum-dilek üçlüsünü dahil edenler, tıpkı Mısırlılar üzere Tanrıylarıyla meşhur bir diğer medeniyet olan Yunanlılardı.
Ay Tanrıçası Artemis’e duydukları fedakarlık his ve isteğini göstermek üzere ay formunda kekler hazırlayan, kekleri süslemek için de duaları sembolize eden mumlar kullanan Yunanlılar; mumları üflemeden evvel dilek tutmanın ise Yaradanlara ileti göndermenin bir yolu olduğunu düşünmekteydi.
Yunanlılardan sonra sıra Romalılara geldi
Yunanlıların peşi sıra Romalılar da doğum günlerini kültürlerine kattı; lakin bu sefer Mısırlıların ve Yunanlıların tersine doğum günü, sıradan vatandaşlar tarafından da kutlanabilen bir aktiflik haline getirilmişti. Bireylerin sevdikleriyle birlikte keyifli vakit geçirmek için düzenleyip katıldıkları doğum günleri, böylece Tanrısallıktan uzaklaşıp sıradanlaşmaya başlamıştı.
Patriyarka doğum günlerinde de aktif rol oynuyordu
Doğum günleri Romalılar periyodunda halka indi, evet; ama bu, patriyarka gerçeğini elbette ki değiştirmiyordu. O vakitler erkek hâkim bir medeniyet olan Roma’da bayanların doğum günü kutlanmamaktaydı. Öte yandan dilediğince kutlama yapabilen 50 yaş üstü erkeklerin yiyecek muhtaçlıkları karşılanmakta, yiyeceklerin yanında ballı kekler de kendilerine ikram olarak sunulmaktaydı.