Gazetecilik alanındaki en itibarlı ödül Plutzer’i kazanan birinci internet haber kuruluşu ProPublica, yanlış bilginin yayılımı açısından Google’ı mercek altına aldı. Türkiye’deki internet kullanıcılarına pek da şaşırtan gelmeyecek sonuçlara nazaran Google, “yanlış bilgi yaymanın kârlı bir işe dönüşmesine” katkı sağlıyor.

Haber ve bilgi doğrulama platformu Teyit.org tarafından özetlenen araştırma sonuçlarına nazaran Türkiye’de durum daha vahim. 

‘Yanlış bilgi verirken Google reklamlarından para kazanan yayıncı’ oranı en yüksek ülke Türkiye oldu: Pekala bu ne manaya geliyor?

Google tarafından kişiselleştirilen reklamlar, çoğu internet sitesinin ana gelir kaynakları ortasında yer alıyor. Bu satırlatı okuduğunuz sayfada da görebileceğini Google reklamları, tıpkı vakitte dünya internet ekosistemindeki para akışını sağlayan devasa bir makro ekonomik tesire sahip. ProPublica’nın araştırmasına nazaran İngilizce dışında yayın yapan ve bu yayınlarla yanlış bilgi yayan sitelerdeki Google reklamlarının oranı %30 ila %90 ortasında değişiyor. 

ProPublica’nın araştırmasında da yer verilen Teyit.org’un bilgilerine nazaran Türkiye’de yanlış bilgi yaydığı tespit edilen 50 internet sitesinin 45’inde Google reklamları yer alıyor. Bu da %90’lık bir oranla Türkiye’yi, internette yanlış bilgi yayılımı konusunda zirveye taşıyor. Türkiye’den sonra listede %87’lik oranla Hırvatistan, Sırbistan ve Bosna Hersek; %80 ile Brezilya, %44 ile İspanya, %38 ile Latin Amerika, %30 ile Almanca konuşulan ülkeler yer alıyor.

Türkiye’de dezenformasyon para kazandırıyor: Google, mevcut tabloya ve tüm davetlere karşın harekete geçmiyor…

Datareportal’ın araştırması ve Teyit.org’un açıklamasına nazaran Türkçe, internette en çok içerik üretilen lisanlar ortasında dördüncü sırada. Buna karşın palavra haber ve yanlış bilgilerin yayılımını azaltmak için Google’dan somut bir adım görülmüyor. 

Viyana merkezli Milletlerarası Basın Enstitüsü’nün lider yardımcısı ve araştırmacı gazeteci Emre Kızılkaya ise Teyit’e yaptığı açıklamada Türkiye’de dezenformasyonun para kazandırdığını, propagandaların işe yaradığını vurguluyor.

Editör notu: Toplumsal Medya Yasası buna bir tahlil getirir mi? 

Kullanıcılar tarafından her ne kadar “Başıma bir şey gelir mi?” üzere bireysel çıkarımlar yapılsa ve “hukuki açıdan muğlak olduğu” tenkitleri alsa da -kağıt üzerindeki haliyle- Toplumsal Medya Yasası; internette doğru bilginin yayılmasını sağlama amacı taşıyor. Kendisini haber vermekle yükümlü gören bireylerin ve internet sitelerinin birinci kere bir basın kuruluşu olarak tanındığı bu yasa, tıpkı vakitte bu kişi ve kuruluşların muhtemel palavra haberlerine karşı alınan bir tedbir olarak görülebilir.

Nitekim yasanın uygulama basamağına ait soru işaretleri var, zira “hangi bilginin kime ve neye nazaran yanlışsız ya da yanlış olarak nitelendirileceği” konusu net olarak tanımlanamıyor. Yeniden de maddede palavra haber yayan kişi, kurum ve bu bilginin yayılmasına imkan tanıyan platformlara yönelik reklam engelleme ve bant genişliği daraltma yaptırımları yer alıyor. Lakin Google reklamları ile para kazanan yanlış bilgi yayıncılarının Türkiye’de %90 üzere astoronomik bir orana ulaşması, muhtemel bir reklam engelleme yahut bant genişliği daraltma cezasının Türkiye’deki internet iktisadına önemli ziyan vereceğini gösteriyor. Kısaca ülkemizdeki karar vericiler, koca bir kesimin içine işlemiş yanlış bilgi iktisadıyla karşı karşıyalar. 

Son olarak Google’un 2021 yılında Türkiye iktisadına yaptığı 476 milyar TL’lik katkının 193 milyar TL’sinin reklam araçları ile sağlandığını belirtelim.