Farklı markalardaki birçok ilacın değişik değişik renkleri var. Mesela Majezik (mavi), Dolorex (kırmızı) ve Arveles (beyaz) farklı renklere sahip olan lakin ağrı kesici fonksiyonu görmeleri bakımından birbirlerine benzeyen ilaçlar.

Peki neden bunların hepsi beyaz renkte değil? O vakit gelin, sizi daha fazla meraklandırmadan ayrıntılara geçip işin aslını anlatalım.

Bunun birinci sebebi, ilaç üreticilerinin bir pazarlama taktiği olarak ”öyle” tercih etmelerinden kaynaklanıyor.

Aslına bakarsanız, Nurofen’in sarı yahut Dolorex’in kırmızı olması çok da kıymetli olmuyor bundan ötürü. Bir ilacın renginin, atıyorum mavi olması, o ilacı daha tesirli veya daha güzel yapmıyor.

Şirketlerin maksadı yalnızca şu; diyelim kişinin bir rahatsızlığı var ve kendisine bir ilaç reçete edildi. Bu ilaç da tesadüf yapıtı sarı çıktı misal. Şayet ilaç, o bireyin hastalığına uygun gelirse, sarı renk onda çağrışım yapabileceği için kişi tekrar rahatsızlandığı vakit, bu çağrışımdan dolayı tercih edeceği ilaç birebir olabiliyor. Bu nedenle ilaç üreticileri, insanlara markalarını benimsetmek istedikleri için hapları farklı renklerde üretebiliyor.

Mesela yapılan bir araştırmada, koyu renk tonlarında kapsülleri olan hapların, kimi insanlara nazaran daha tesirli olarak algılandığı söyleniyor. Yani ilaç markaları, insanların bu renklerle duygusal bağ kurmalarını istedikleri için algı idaresi yapıyor. Ki bu da o şirketin ürünlerinin tüketimini teşvik ediyor. 

Örneğin Viagra’nın mavi hap olarak bilinmesinin sebebi, onu üreten markanın, mavi rengi kendisine mal etmiş olmasından kaynaklanıyor. Keza grip ilaçlarına baktığımızda, Abdi İbrahim’in kırmızımsı turuncu Cold Away’i aklımıza gelebilir. Kelamın özü bir firma, markalaşmak için bir renk belirleyip üretim süreçlerinde daima bu rengi kullanabilir. Böylece müşterilerin hafızasında yer etmek isteyebilir. Siz ilacın renginden hapın ne olduğunu ve onu kimin ürettiğini bilirsiniz misal.

Bir öteki sebep: Plasebo etkisi

Plasebo tesiri, aslında hiçbir tesiri olmamasına karşın bir ilacın yahut tedavinin, psikolojik yahut fizikî bir duruma sebep olacağının düşünülmesi manasına geliyor. Yapılan bir çalışmada, insanlara kırmızı, sarı ve turuncunun dikkati toparlayıcı (uyarıcı), mavi ve yeşilin ise sakinleştirici tarafı olduğu söyleniyor. 

Araştırmanın iştirakçileri, ilaçları kullanmadan evvel kendilerine söylenenler üzerine haplarla ilgili bir beklentiye giriyor. Sonrasında gerçekten de ilaçları kullandıklarında, kendilerine haplar hakkında neler söylenmişse onların aynısını deneyimliyor. Plasebo tesiri de aslında bir evvelki başlıkta bahsettiğimiz araştırma örneğine benziyor. Zira insanların, ilaçların renklerine yükledikleri manalar, o ilaçtan beklenen etkiyi aldıklarını zannetmelerine yol açabiliyor. 

Kolay ayırt edilebilmeleri için de hapların renkleri farklı olabiliyor. 

Farklı ilaçlar kullanan bir hasta, hangi ilacı ne için kullandığını renginden anlayabiliyor. Aslında bir nevi renkler, kişinin ”bu ilacı içiyorum zira bel ağrım var” vs. üzere kanıları başında kodlamasına yol açıyor. Yalnızca hastalar için değil, eczacılar için de satış kolaylığı sağlayan bir durum bu. Tıpkı tesire sahip lakin farklı olan ilaçları satmaları için o ilaçların yalnızca içeriklerini değil, kapsül mü toz mu, sarı mı kırmızı mı olduklarına dair ayrımlarını da bilmeleri gerekiyor. 

Şimdi şunu diyebilirsiniz; e eczacılar, tıpkı renkte olan ilaçları nasıl ayırt edecekler o vakit? Onu da ilacın içindeki etken maddeleri okuyarak ve haplar hakkında daha detaylı bilgi sahibi olarak ayırt etmek durumundalar. 

Bazen de sıkıntı yalnızca farmasötik (hapların kimyasal yönleri kaynaklı) olabilir. 

İlacın rengi beyazsa bu, kapsülü oluşturan diğer etken hususların bileşiminin, beyaz rengi ortaya çıkardığını gösterir. Yani daha kolay sözle, ilacın kimyasallarının bir ortaya gelip (konsantrasyon da diyebiliriz buna) oluşturdukları renk bazen siyah, kırmızı yahut mavi olabilir. 

Bazen de hapın içindeki kimyasal bileşenlerin sabit durmalarını, ışığa duyarsız olmamalarını sağlamak için kapsüle renklendirici ve opaklaştırıcı eklenir. Bunun nedeni kapsüllerin bozulmasını önlemektir. Elinizde bir tablet hap var diyelim, bunun renk pigmentinin mor olması, ilacın içindeki kimyasalları ışıktan korumak için bir perde görevi görebilir.

Velhasıl hapların farklı renklerde üretilmeleri, birbirleriyle karıştırılmamaları ve bozulmamaları üzere farmasötik sebeplerden kaynaklanabiliyor. Bunun haricinde ise yukarıda da ele aldığımız biçimde buna sebep, algı idaresi ve pazarlama üzere gayeler da olabiliyor.

Editör Notu: Bu yazıda hapların farklı renklerde üretilmelerinin bilimsel sebeplerine değindik. İnsanların başlarına nazaran ilaç kullanmaları yanlıştır. Hekiminiz reçete etmediği surece bu tip sıhhat eserlerini kullanmaya çalışmayın. Bu yazıyı da bir hususun nedeninin açıklaması olarak okuyun. Yazıda ilaç tavsiyesi yapılmamaktadır.

• Kaynaklar: Single Deva, Capsul Cn
• Görsel Kaynakları: Time, Single Deva, Women’s Health, Men’s Health, Single Deva 2, Everyday Health