Sık sık olmasa bile düzgün hissettiğimiz vakitlerde da doktorunuzun önerdiği aralıklarda kan analizi yaptırmalı ve bedeninizde neler olup bittiğini öğrenmelisiniz. Zira kan testi sonuçlarında görülen her bir bedel, aslında bedenimizdeki bir organın sıhhati ya da genel işleyiş hakkında bilgi verir. Örneğin HCT kısaltması ile bilinen hematokrit, kanınızdaki kırmızı kan hücrelerinin oranınıölçerek oksijen transferinin ne durumda olduğunu gösterir.

Derin bir nefes aldığımız vakit akciğerimize dolan hava yani oksijen, kanımızda bulunan kırmızı kan hücreleri yani alyuvarlar sayesinde bedenimizin öbür tüm noktalarına aktarılır. İşte HCT tam olarak bu alyuvarların oranını ve münasebetiyle oksijen transferini gösterir. Ülkü oranlarda olmayan HCT pahası riskli olabilir. Gelin HCT nedir, düşüklüğü ve yüksekliği ne manaya gelir gibi merak edilen soruları tüm ayrıntılarıyla inceleyelim.

Temelden başlayalım, hematokrit HCT nedir?

Ağzımızdan ya da burnumuzdan aldığımız nefes ile akciğerimize giren havanın içindeki hayati kıymete sahip oksijen, kanımızda en yüksek sayıda bulunan hücre olan alyuvarlar yani kırmızı kan hücreleri tarafından öbür organlara ve bedenimizin geri kalanına aktarılır. Bu kırmızı kan hücrelerine eritrosit ve RBC de denilmektedir. Alyuvarlar birebir vakitte atık karbondioksiti taşıyarak dışarı atılmasını da sağlarlar.

İşte bedenimizin temel oksijen muhtaçlığını karşılaşmaktaki en değerli misyona sahip kırmızı kan hücrelerinin oranı hematokrit ya da kısaca HCT bedeli olarak gösterilir. HCT, alyuvar oranının sirkülasyondaki kana oranını tabir eden bir kıymettir. Örneğin 100 ml kanda 35 ml kırmızı kan hücresi varsa HCT kıymeti yüzde 35 olarak gösterilir.

İdeal HCT bedeli kaç olmalı?

• Yenidoğan bebeklerde yüzde 55 ile yüzde 68 arasında
• Yetişkin erkeklerde yüzde 42 ile yüzde 54 arasında
• Yetişkin bayanlarda yüzde 38 ile yüzde 46 arasında

Kişiden şahsa ve sahip olunan hastalıklara ya da özel durumlara nazaran değişse de yenidoğan bebeklerde, erkeklerde ve bayanlarda ülkü HCT pahası bu biçimdedir. Yenidoğan bebeklerde yüksek olan HCT kıymeti zaman içinde olağan kıymetlere inecektir. Birden fazla vakit HCT bedeli erkeklerde daha yüksek olarak ölçülür lakin bu durumun farklı nedenlere bağlı istisnaları görülebilir.

HCT düşüklüğü neden olur, ne manaya gelir?

• Kan kanseri
• Anemi türleri
• Dalak büyümesi
• Tiroid bozuklukları
• Böbrek işlevlerini etkileyen hastalıklar
• Gebelik
• Hemoliz
• Damar yaralanmaları
• Demir eksikliği
• Bakır eksikliği
• Folik asit eksikliği
• B6 eksikliği
• B12 eksikliği

Eğer yapılan kan analizi sonuçlarında HCT bedeliniz ülkü aralığın altında bir kıymete sahipse bu durum HCT düşüklüğü olarak isimlendirilir. Bunun manası, vücudunuzun her yerine kâfi ölçüde oksijen taşınmıyor demektir. Pek çok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıksa da temelde bedenin kırmızı kan hücresi üretemediği ya da kaybettiği durumlarda görülmektedir. 

HCT düşüklüğü belirtileri:

• Sürekli halsiz, bitkin, yorgun hissetme
• Ciltte solgunluk
• Saç dökülmesi
• Nefes darlığı
• Baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Kalp atışlarında düzensizlik
• Huzursuz ruh hali
• Uykusuzluk

Kişiden şahsa ve sahip olunan hastalığa nazaran değişiklik gösterse de HCT düşüklüğü yaşayan bir şahısta bu belirtilerden biri ya da birkaç tanesi bir ortada görülebilir. 

HCT düşüklüğüne ne güzel gelir?

• Kırmızı et
• Balık
• Yumurta
• Süt ve süt ürünler
• Yeşil yapraklı sebzeler
• Folik asit istikametinden varlıklı gıdalar
• Demir tarafından güçlü gıdalar
• B12 istikametinden varlıklı gıdalar
• Düzenli egzersiz
• Düzenli uyku

HCT düşüklüğü durumunun nedeni bir hastalık değil de süreksiz bir durum ya da ömür şekliniz ise bu besinleri tüketerek sıhhatinizi olumlu tarafta etkileyebilirsiniz. Durumunuza nazaran doktorunuz besin desteği verebilir ya da kan nakli yapılmasını uygun görebilir.

HCT yüksekliği neden olur, ne manaya gelir?

• Yüksek rakımlı bir bölgede yaşamak.
• Kalp hastalıkları
• Damar hastalıkları
• Sigara içmek
• Böbrek işlevlerini etkileyen hastalıklar
• Uyku apnesi
• Çok susuz kalmak
• Ağır idman yapmak
• Karbonmonoksit zehirlenmesi
• Kortizon ilaçları
• Doping kullanımı 

Eğer yapılan kan analizi sonuçlarında HCT bedeliniz ülkü aralığın üstünde bir kıymete sahipse bu durum HCT yüksekliği olarak isimlendirilir. Bunun manası, bedeninizin oksijen – karbondioksit istikrarını sağlayamadığı için normalden daha fazla kırmızı kan hücresi üretmesidir. Yani HCT yüksekliği durumunda beden gereğince oksijen alamamaktadır.

HCT yüksekliği belirtileri:

• Eklem ağrıları
• Göğüs ağrısı
• Avuç içlerinde hassaslık
• Karın ağrısı
• Baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Uykusuzluk
• Kulak çınlaması
• Normal dışı kaşınmalar

Kişiden bireye ve sahip olunan hastalığa nazaran değişiklik gösterse de HCT yüksekliği yaşayan bir şahısta bu belirtilerden biri ya da birkaç tanesi bir ortada görülebilir. 

HCT yüksekliğine ne uygun gelir?

• Demir içeren besinlerden uzak durun
• Kan üretimini arttıran besinlerden uzak durun
• Alkol, kahve, çay üzere idrar söktürücü içecekleri sınırlandırın
• Kan verin
• Bol bol su için
• Düzenli idman yapın

Maalesef HCT yüksekliği, HCT düşüklüğüne nazaran çok daha tehlikeli bir durumdur. Zira yüksekliği durumunda kanın damarda pıhtılaşma riski ve hasebiyle kalp hastalıkları ile birlikte felç riski artar. Bu durum ne kadar uzun müddet yaşanırsa risk oranı da o kadar artar.

HCT yüksekliği durumunda bol bol su içmek ve tertipli idman yapmak son derece kıymetlidir. Kan bağışı yaparak hem kendi hayatınızı hem de öbür insanların hayatını kurtarabilirsiniz. Kan merkezlerinin kabul etmeyeceği bir durumunuz varsa doktorunuzun tavsiyesi ile kanınız alınıp atılabilir. 

Ne vakit doktora gitmeli?

Vücudunuzdaki kırmızı kan hücrelerinin oranını tabir eden HCT yüksekliği ve düşüklüğü durumu yapılan kan analizi sonucu ortaya çıkmaktadır. Yani tansiyon ölçer üzere kendi kendinize anlayamazsınız. Lakin bedeninizi yeterli tanımalı ve üstte anlattığımız belirtilerin sizde olup olmadığını gözlemlemelisiniz. 

En yakın sıhhat kuruluşuna giderek uzman bir tabibe muayene olurken belirtilerinizi anlatırsanız kan analizi yapılacaktır. Sonuçlar birden fazla durumda sonraki gün ya da en geç birkaç gün içinde çıkar. Kan testi sonuçlarını pahalandıran hekiminiz duruma nazaran hayat üslubu değişikliği tavsiye edebilir ya da ilaç verebilir. Sonuçlarınız diğer bir hastalığı işaret ediyorsa yeni testler istenerek hastalığa özel bir tedavi izlenebilir.

Vücudumuzdaki oksijeni taşıyan kırmızı kan hücrelerinin oranını tabir eden hematokrit, kısaca HCT nedir, düşüklüğü ve yüksekliği ne manaya gelir gibi merak edilen soruları yanıtladık. Anlattıklarımız sırf bilgilendirme maksatlıdır. Tüm sıhhat bahislerinde olduğu üzere en hakikat ve size özel bilgiyi uzman bir tabipten almanız gerektiğini unutmayın.