Kohut, Kernberg ve Freud üzere bilim insanları, narsisizmin çocukluk çağı ebeveyn bağlarıyla alakalı olduğunu varsaymıştı. Yani o periyottaki ihiyaçların ya hiç karşılanmadığını ya da eksik karşılandığından dolayı narsisizmin bir kişilik dağılması olarak ortaya çıktığını düşünüyorlardı. Onlar o devirde bunu düşünseler de yakın vakitte mevzu üzerinde yapılan çeşitli araştırmalar sonucunda bireyleri narsist olmaya iten tek bir faktörden kelam edilemeyeceğini artık biliyoruz.

Bazı uzmanlar; narsisizmin, ailelerin öz inançlı çocuklar yetiştirelim derken çocukları gereksiz yere övmesinden kaynaklandığını düşünüyorlar. Sosyal medya alanında çalışan araştırmacılar ise bu duruma gelinmesinin nedenini toplumsal medyanın şahsa, kendini sergileyebileceği bir ortam sunması olarak görüyorlar. Lakin bu yazıda bu nedenlerden ziyade belki de bunların hepsine taban hazırlayan bir neden üzerinde duracağız ki o da sıhhatsiz kişiselleşme gayretidir.

Toplumsal kültürlerden bireyin ön planda olduğu bireysel kültürlere seyahatimiz…

Araştırmacılara göre her şey Sanayi İhtilali’yle başladı. Tarım için gerekli olan insan gücünün yerini makine gücü almaya başladı. Köy hayatında iş bulamayan köylüler kentlere göç edip fabrika çalışanı olarak çalıştılar. Bununla birlikte geniş aileler kıymetini kaybetti, birey ön plana çıktı. Bireyin merkezde olduğu ve birey ile toplumun ortasındaki istikrarın bozulmadığı bu kültür Batı kültürü haline geldi.

Avrupa’da başlayan bu kişiselleşme, Amerika’ya da tıpkı biçimde yansıdı. Kişiselleşme kültürü bize nasıl ulaştı diye baktığımız vakit ise uzmanlar SSCB’nin dağılmasının bu noktada büyük bir rol oynadığından bahsediyor. SSCB dağılıp Soğuk Savaş devri sona erince sosyalizm dünya çapında bir mağlubiyete uğradı bununla beraber Batı uygarlığı meşrulaştı ve en ülkü varılması gereken uygarlık olarak gözükmeye başlandı. Bilim ve teknolojideki gelişmelerin de katkılarıyla ülkeler; ekonomik, ekolojik, politik ve kültürel açıdan birbirlerine giderek yakınlaştılar. Bunlardan nasibini alan ülkelerden biri de Türkiye oldu.

Sağlıklı bir formda bireyselleşmediğimizde bencilleşip narsistleşme ihtimalimiz var.

Peki kişiselleşmek berbat bir şey mi? Yapılan araştırmalara nazaran, sağlıklı yollardan olursa hayır. Sıhhatsiz yollardan olursa bireyi özgürlükleri peşinde bencilliğe düşürür, narsistleştirir, birey ve toplum bağlantılarındaki istikrarları bozar. 

Sağlıklı kişiselleşen bir birey nasıl olur, diye baktığımızda ise bu bireyin öz kontrol mekanizmaları gelişmiştir. Bu birey, kendini gerçekleştirmeye çalışır; bu yolda öz itimadını zedeleyebilecek iç ve dış toplumsal baskılarla, bağımlılıklarla çaba eder. Birey öz kontrole, özbilince ve toplumsal bilince sahip olmazsa bu sıhhatsiz kişiselleşme olur ve bu kişi başıboş biçimde sınırsız özgürlüğü ile kendine ve topluma ziyan verir. 

Bu belirtiler varsa muhtemelen siz de narsist bir bireysiniz:

Narsisizmin belirtilerine baktığımız vakit ise narsist şahısların büyüklük hezeyanları olduğunu görüyoruz. Yani özel olduklarına inanırlar, herkesten daha hoş daha zeki olduklarını düşünürler ve hatta onlara nazaran bu yüzden kendilerine özel davranılması gerekir. Etraflarındaki insanları kendi çıkarları için kullandıkları olur.

Ortama kendilerinden daha hoş ve zeki biri girdiğinde kıskançlık hezeyanları tutar. Birebir formda kendilerinin de öbürleri tarafından kıskanıldıklarını düşünürler. Onları dikkatleri üzerine çekmek için atılmış yüksek sesli kahkahalarından tanıyabilirsiniz. 

Not: Bu yazı şahısların, kendileri ve toplum ile ilgili farkındalıklarını artırmak maksadıyla yazılmıştır. Birine narsistik kişilik bozukluğu teşhisini lakin ve lakin bir ruh sıhhati uzmanı yapabilir. 

• Kaynaklar: DergiPark, Psikoloji Arşiv