Beynimiz, görme yetisine sahip olmayan bir üstün bilgisayar üzeredir. Bu harika bilgisayara tıpkı konuttaki bilgisayarımızda olduğu üzere etraf üniteleriyle data akışları sunarız. Örneğin bilgisayarımıza bir yazı yazmak için klavyeden yardım alırken beynimize manzara aktarmak için de gözlerimizi kullanırız. Son derece yüksek çözünürlüklü bir kamera olarak düşünebileceğimiz gözlerimizi yanıltmak zordur. Birden fazla vakit ne yaparsak yapalım karşımızdaki bardağı bir vazo olarak göremeyiz. Pekala bunun istisnai durumları var mı?

Sosyal medyada gezerken daha evvel “Bu kıyafetin rengi ne?” ya da “Bu görsel hareket ediyor mu?” üzere paylaşımlara denk gelmişsinizdir. Optik illüzyon olan bu görseller olağanda olduklarından farklı görünüyorlar. Pekala bunun sebebi ne? Neden gözlerimiz bu üslup görselleri net bir formda görmekte zorluk çekiyor? Bugün sizlere beynimizi şaşırtan göz yanılsamalarına neyin sebep olduğunu açıklayacağız.

Optik illüzyonlar neden bizi şaşırtıyor?

Beynimiz her ne kadar çok akıllı olsa da görmek, duymak, koklamak, dokunmak üzere aksiyonlarda etraf ünitelerine gereksinim duyar. Görme aksiyonu için kullandığımız gözlerimizin yakaladığı ışıklar beynimize iletilir ve karşımıza bir imaj çıkmış olur. İşte bu optik illüzyonlarda algımızın zorlanmasının sebebi de gözlerimizin karmaşık imgelerde çok da başarılı olamamasından kaynaklanıyor. Gözlerimiz, beynimize bir imaj aktarırken çok fazla bağlantı aracı kullanmaz. Bu eksik irtibattan ötürü da eksik modüller beynimiz tarafından oluşturulur.

Çoğu durumda bu iki organ kusursuza yakın bir halde çalışsa da kimi durumlarda beynimiz, gözlerin kendisine anlatmak istediğini manaya konusunda zorluk yaşar. Bunun sonucunda da eksik modülleri kendisi oturtmaya çalışan beynimiz, bu sebeple aslında olmayan şeyleri görmeye başlamamıza neden olur. Mesela aslında hareket etmeyen bir görseli güya hareket ediyormuş üzere görmemizin asıl sebebi budur. 

Beynin yaptığı bu kusur insan evrimine dayanıyor.

Optik illüzyonların çoklukla çok sayıda küçük yahut tekrarlayan obje olduğu vakitlerde görüldüğünü fark etmişsinizdir. Bunun sebebi beynin yanlış iddiasına dayanıyor. Medeniyete geçmeden evvel beşerler besin zincirinin en zirvesinde olmayan bir canlıydı. Bu sebeple de gözlerimiz ve beynimiz harekete hassas evrimleşti. Çalıların ortasında oluşan küçücük bir renk değişimi ve hışırtı, avcı bir canlının size saldırmaya hazırlandığını ve oradan kaçmanız gerektiğini göstermesi için kafiydi. Bu sebeple insan beyni harekete hassas evrimleşmiştir. Optik illüzyonlar da beynin bu harekete hassas tamamlama sistemi nedeniyle oluşuyor. Artık bu optik illüzyonları örnekler üzerinden anlatalım.

Beyin kendi dalgasını oluşturuyor.

Yukarıda gördüğünüz görselde bir hareketlenme görüyor musunuz? Muhtemelen görseldeki yuvarlakların ufak dalgalar oluşturduğunu düşünüyorsunuz. Aslında bu görsel hareket etmiyor. Yani bu dalgalanmayı oluşturan şey sizin beyniniz.Yuvarlakların yanındaki siyah-beyaz çizgilerin daima dönüşüm halinde olması gözünüz tarafından beyne aktarıldığında tam net bir imaj sunulamıyor. Beyin de bu imgeyi alıyor ve kendi hareketli dünyasına uygun hale getiriyor.

Gölgenin koyu olduğunu bilen beynimiz bu bilgiyi imgeden bağımsız oluşturuyor.

Yukarıda örneğimizde A ve B karelerinden hangisi daha koyu? Pek çok kişi A karesinin daha koyu olduğunu söyleyecektir. Zira A karesi koyu gri rengindeyken B karesi beyaz renktedir. İşte bunu bize söyleyen şey gördüğümüz şey değil beynimiz. Zira A ve B karelerinin rengi tıpkı. B rengi beyaz olduğu ve üzerinde gölge olduğu için beynimiz tarafından daha açık tonda görünüyor.

Düz çizgileri yamuk görmemiz mümkün.

Yukarıdaki görselde ise çizgilerin yamuk olduğunu görüyoruz. Hatta baktıkça hareket eden bir illüzyonla bile karşı karşıyayız. İşte bunun sebebi de farklı renkteki karelerin farklı aralıklarla konulmasından kaynaklanıyor. Bu karelerin pozisyonları beynimize görseldeki çizgilerin yamuk olduğunu yorumlatıyor.

Beynimiz renkleri de kendisi yorumluyor.

Yukarıdaki görsele baktığımızda kırmızı, sarı, mor üzere farklı renklerde yuvarlakların olduğunu görüyoruz. Artık bu yuvarlaklara dahi âlâ bakın. Üzerindeki çizgilerin farklı noktalarında, üstlerinde yahut altlarında olan bu yuvarlakların hepsi aslında tıpkı renk. Beynimiz üzerlerindeki renklere nazaran yuvarlakların farklı renkte olduğunu bize gösteriyor.

Bugün sizlere optik illüzyona neyin sebep olduğunu açıkladık.  Bu usul içeriklerin devamının gelmesini istiyorsanız bizlere yorumlar kısmından yazabilirsiniz.

Kaynak: 1, 2, 3