Yüzlerce evvel yaşamış bir bayanın ismini tarihe yazdırması ve bugün bile hala isminden kelam ettirebilmesi için ya soylu olması, ya değerli biriyle evlenmesi ya da oğlunun kıymetli biri olması gerekiyordu. Bunların hepsi tıpkı anda olduğunda ise ortaya yenilmez bir figür çıkıyor. İşte Avrupa’daki bu figür Akitanyalı Eleanor’dur. Akitanyalı Eleanor; sırasıyla Akitanya Düşesi, Fransa Kraliçesi, İngiltere Kraliçesi ve İngiliz hükümdarının annesi olmuştur.

Akitanyalı Eleanor soylu olduğu için doğuştan gelen sayısız hakka sahipti. Sonrasında yaptığı evlilikler bu hakları arttırdı. Fakat kendisinin karakteri de oldukça değişikti. Akitanyalı Eleanor Haçlı Seferleri’ne katılmış ve yanındaki bayan askerlerle Anadolu topraklarına bile gelmiştir. İsyankar ruhu nedeniyle bir devir mahpus bile yatmış olan Akitanyalı Eleanor’un hikayesine gelin yakından bakalım.

Akitanyalı Eleanor kimdir? Soylu bir ailenin düzgün eğitim görmüş kızı:

Eleanor’un doğum tarihi tam olarak bilinmese de tarihi kayıtlarda yaşının bahsedildiği yıllara bakıldığı vakit tahmini olarak 1122 yılında doğduğunu söyleyebiliriz. Eleanor, Akitanya Dükü X. William’ın üç çocuğundan en büyüğüdür. Eleanor’un ismi annesinden gelir. Latince Alie Aenor sözlerinin birleştirilmesinden oluşan isim Öbür Aenor manasına gelmektedir. 

O devirde Fransa muhakkak kısımlara ayrılmıştı ve bu kısımlardan en büyüğü de Akitanya olduğu için buranın sahibi olan William son derece güçlü bir insandı. Bu gücü sayesinde tüm çocuklarının güzel bir eğitim almasını sağlamıştır. Eleanor şimdi çocuk yaşta bilim, sanat, toplumsal bilimler başta olmak üzere pek çok farklı mevzuda devrinin soylu erkek çocuklarından bile çok daha üstün bir eğitim almıştır.

1137 yılında babasının mevti sonrası Akitanya Düşesi olan Eleanor’u korumak gerektiğini yıllar evvel düşünmüş olan babası, onu ve öbür kızlarını Fransa Hükümdarı VI. Louis’ye emanet etmişti. Şişmam Louis olarak anılan kral ölmek üzereyken gelen bu fırsatı kaçırmadı ve esasen yakın vakitte tahta geçecek oğlu ile Eleanor’u evlendirdi. Bu evlilik ile Fransa’nın en büyük topraklarının sahibi olan Eleanor, kraliyetin içine dahil edilmişti.

Akitanyalı Eleanor Haçlı Seferleri’ne katıldı lakin kraliçe olarak değil:

Genç Louis’in Kral VII. Louis olarak tahta geçmesi ile birlikte Akitanya Düşesi Eleanor bir unvan daha kazanmış ve Fransa Kraliçesi olmuştu. Kraliçe olarak hayat Eleanor için çok zordu. Paris çok soğuktu ve bu nedenle birinci konut içi şömineler bu devirde icat edildi. Kral kiliseye bağlı biriydi ve Eleanor güya bir keşişle evlenmiş üzere hissediyordu. Kraliçenin bir varis doğurması bekleniyordu lakin 8 yıldır çocukları olmamıştı. Olduğunda ise iki kızları olmuştu.

Tüm bu karmaşanın ortasında Haçlı Seferleri daveti yapıldı ve kral buna katılacağını duyurdu. Eleanor onunla gelmek için ısrar edince bir tahlil bulundu. Clairvaux’lu St. Bernard tarafından Akitanya Düşesi unvanıyla Eleanor’un sefere katılmasına müsaade verildi. Elenaor bu sefere yalnız gitmeyecekti. Yanında Amazonlar olarak isimlendirilen bayan şövalyeler vardı. Bu bayan savaşçılar Avrupa tarihinde bir birincidir. 

Haçlı Seferleri Hıristiyanlar için tam bir felaket oldu. Ayaklarını sürüye sürüye Fransa’ya dönen kral ve kraliçe, ikinci kız çocuklarının doğması ile birlikte ortalarındaki son ipleri de kopardılar. 15 yıllık bir evlilik sonunda 1150 yılında Kral VII. Louis ile Eleanor boşandı. Eleanor sırf Fransa için değil, tüm Avrupa için güçlü kabul edilen bir bayandı. Yeni bir evlilik yakın vakitte gerçekleşti.

Akitanyalı Eleanor, İngiltere Kraliçesi oluyor:

O devir Normandiya Dükü olan Henry’nin kendisiyle evlenmek istediğini öğrenen Eleanor, bunu kabul etti ve 1152 yılının Mart ayında evlendiler. O periyot İngiltere büyük bir karmaşa içindeydi. Herkes birbiriyle çatışıyordu ve kimin tahta geçeceği gerçek bir soru işaretiydi. Bu karmaşanın kazananı Henry oldu ve 1153 yılında İngiltere tahtına geçerek II. Henry ismiyle kral oldu.

Eleanor İngiltere Kraliçesi olmuştu fakat art planda olsa bile siyasete müdahale edemiyordu zira kayınvalidesi kendisinden bile güçlü bir bayandı.  1166 yılına geldiğimizde Eleanor ile Henry’nin tam yedi çocuğu vardı. Bunlardan beşinin erkek olması herkes için âlâ haberdi zira her tahta bir varis gerekir.

Eleanor kendini aşka ve sanata adadı:

Aşk olarak yumuşatıyor olsak da aslında Eleanor o periyot için sapkın kabul edilen bir bayandı. Bu periyotta aşk ve sanatın iç içe olduğu kabul edildiği için Eleanor sanatı teşvik ediyordu. Sonraki yıllarda ismini sık sık duyacağımız patronaj sistemi bu devirde ortaya çıkmıştır.

Eleanor’un İngiltere Kraliçesi unvanı ile kırdığı cevizlerin bu kadar kıymetli olmasının nedeni, birazdan anlatacağımız olaylar sonrasında çıktığı mahkemede derinlemesine incelenmiş olmasıdır. Eleanor ve yanındakilerin Akitanya’da yaptıkları incelendiği için bu mahkemeler kimi tarihçiler tarafından Aşk Mahkemesi olarak da anılmaktadır.

Oğulları ile birlikte hükümdara isyan eden bir kraliçe:

Eleanor bir gün Akitanya ziyaretinden döndüğü vakit hükümdarın ona sormadan topraklarını rehin verdiğini öğrendi. Bunun üzerine oğullarının başı çektiği bir isyan başladı. Eleanor art planda bu isyana büyük bir dayanak veriyordu. İsyan, kral tarafından bastırıldı. Oğullar affedildi lakin Eleanor affedilmedi mahpusa gönderildi. Mahpus cezası tam 16 yıl sürdü.

1189 yılında Kral II. Henry ölüp de yerine, tarihte Aslan Yürekli Richard olarak anılacak oğlu geçince Eleanor’un mahpus hayatı da sona erdi. Richard’ın yüreği aslandı aslan olmasına ancak bu türlü güçlü bir anne figürüne hiçbir güç karşı koyamaz. Tahta geçtikten sonraki 10 yıl boyunca İngiltere Richard tarafından değil, annesi Eleanor tarafından yönetildi.

Avrupa’nın en güçlü bayanının mevti:

Katıldığı bir Haçlı Seferi dönüşünde tutsak düşen Richard’ı büyük bir fidye karşılığında kurtaran Eleanor, onun 1199 yılında kolay yara yüzünden ölmesine mani olamadı. Yerine tahta geçen Eleanor’un öteki oğlu John, tarihte Yurtsuz John olarak anılacaktı.

Fontevraud Manastırı’na çekilerek emekli olmadan evvel de tahtta John varken idareye dahil olan Eleanor, 1204 yılında kaldığı bu manastırda sessiz sakin bir biçimde hayatını kaybetti.  Kocalarından, pek çok çocuğundan ve hatta kimi torunlarından bile uzun yaşayan Eleanor öldüğünde 51 torunu vardı. Bu torunlar Avrupa’nın farklı ülkelerinde tahta geçerek yüzlerce yıl boyunca kıtanın idaresini ellerinde tuttular. 

Orta Çağ Avrupa’sının en güçlü bayan figürlerinden bir tanesi olan Akitanyalı Eleanor’un heyecan dolu hayat kıssasını anlatarak bu değerli ismi daha yakından tanımaya çalıştık. Bu sıra dışı bayanın kıssası hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.