Öncelikle belirtelim, sonlandırılmamış alkol kullanımı sıhhate ziyanlıdır. Daha evvel buradaki yazımızda alkol kullanımınızı nasıl denetim altına alabileceğinizden bahsetmiştik. Dünya çapında tanınan ve her iki milletin de kültüründe değerli bir yere sahip olan Türk rakısı ile Yunan uzosu, pek çok taraftan birbirine misal. Fakat rakı ve uzo ortasında benzerlikler olduğu kadar farklılıklar da vardır.

Aslında rakı ve uzo, cinsinin tek örnekleri değil. Tarih boyunca coğrafyamızda pek çok toplum damıtılmış içki yapmış ve bunları farklı aromalarla servis etmiştir. Rakı ve uzoyu eşsiz yapan ise kendilerine ilişkin bir sofra kültürü oluşturmuş olmalarıdır. Üstelik ikisinin de oldukça eski bir öyküsü var. Gelin rakı nedir, uzo nedir biraz daha yakından inceleyelim ve iki ulusal içki ortasındaki farkları görelim.

Öncelikle Türk rakısını tanıyalım:

Ülkemizin ulusal alkollü içkisi olan rakı, ismini Arapça damıtılmış, terlemiş anlamına gelen arak kelimesinden almıştır. Rakı; üzüm suyunun etil alkol mayası ile fermante edilmesi sonrası içine anason tohumu atılması ve bakır imbiklerle uzun müddet damıtılması sonucu elde edilen Türklere has bir alkollü içkidir.

Rakının tarihi:

Osmanlı tarihinde rakı ya da arak olarak da anılan bu içkinin birinci resmi kayıtlarına 1520 tarihinde rastlıyoruz. Osmanlı Vergi Nizamnamesi’ndeki bu kayda nazaran Trabzon’da rakı üretilmiş ve öteki kentlere sevk edilmiştir. Sonraki yıllarda Rumeli’de yaşayan gayrimüslimlerin etkin bir biçimde rakı ürettikleri ve 19. yüzyılda bu şahısların açtığı meyhanelerin hayli tanınan olduğu biliniyor.

Arak, arakı,arıka üzere sözler 11. yüzyıldan itibaren Arap dünyasında kullanılmaya başlamıştır. 17. yüzyılda Evliya Çelebi’nin arakçı esnafından bahsettiği biliniyor. İkinci Abdülhamit’in Başmabeyincisi olan Sarıcazade Ragıp Paşa, Umurca Rakı Fabrikası’nın kurucusudur. O periyot piyasada pek çok farklı rakı markası vardı. Kimileri anasonsuz ya da sakız aromalıydı.

Farklarından biri içiliş formu: Rakı nasıl içiliyor?

Rakıda bulunan anason esansı, 7 derecenin altına düştüğü vakit kristalleşir. Bu nedenle direkt olarak buz atılmaması önerilir. Üstüne soğuk su eklenerek beyaz renge dönüşünce içilir. Yanında su ile içilir. Rakı yanında genel olarak soğuk mezeler tercih edilir. Osmanlı periyodunda rakı, küçük bardaklarda sek olarak ve üstüne bir yudum su alınarak içilmiştir.

Yunan uzosunu tanıyalım:

Yunan uzosunun ismi, İtalyanca kullanmak anlamına gelen uso kelimesinden gelmektedir. Uzo: farklı meyve sularının etil alkolle karıştırılması, anason eklenmesi, farklı baharat aromaları eklenmesi ve son olarak imbiklerde damıtılması sonucu elde edilen alkollü bir içkidir. Yunanistan ve Kıbrıs’a özeldir.

Uzonun tarihi:

Uzonun isimlendirilmesi, Yunanlıların Osmanlı tebaası olduğu periyoda dayanıyor. Yunanlılar tarafından üretilen bu içki, tahta sandıklarla Avrupa’ya gönderilirken üzerine uso Masslia yani Marsilya’da kullanılmak üzere ibaresi yazılırmış. Rivayete nazaran Yunan bir hekim bu içkiyi içip, biraz da çakır olunca uso Masslia diye bağırarak keyiflenmiş ve içki bu ismi almıştır.

Yunanistan devletinin kurulması sonrası 1856 yılında ülkenin birinci uzo fabrikası açılmıştır. Üretim merkezi daha sonra Midilli Adası’na taşınmıştır. Yunan uzosu üreten onlarca farklı marka ve yüzlerce farklı uzo çeşidi vardır. Uzo, 2006 yılında Yunanistan tarafından ulusal içki olarak ilan edilmiştir.

Uzo nasıl içiliyor?

Uzo da anasonlu olduğu için buz atılmaması önerilir. Bazen soğuk su ile servis edilse de zati tatlı ve aromalı bir içki olduğu için çoğu vakit sek içilir. Yanında meze ile içilir. Kıbrıs’ta birtakım otellerin uzolu kokteyl yaptıkları biliniyor.

Rakı ile uzo ortasındaki farklar:

Rakı ile uzo ortasındaki en temel farkın aroma olduğunu söylemek mümkün. Rakıda aroma yoktur, sadece anason esansı vardır. Uzo ise tarçın, rezene ve kişniş üzere pek çok farklı baharat kullanılarak aromalandırılır. Bu nedenle uzo çok daha tatlı ve kolay içimli bir içkiyken rakı serttir.

Osmanlı devrinde rakı, küçük bardaklarda sek olarak içilse de günümüzde yaygın olarak soğuk su ile karıştırılarak içilir. Uzo, bazen sulu içilir lakin zaten tatlı bir içki olduğu için seyreltilmesi gerekmez. Rakı ve uzo bardakları birbirine benzeri lakin uzo bardağı rakıya nazaran biraz daha küçüktür.

Bonus: Rakıya neden aslan sütü deniyor?

Anastapoulos isimli kardeşler, İzmir’de tanınan bir meyhane işletiyorlardı. Bornova Caddesi’nde bulunan bu meyhaneye gelen eski tip rakı fıçılarının üzerinde ailenin amblemi olan bir aslan figürü vardı. Bunu gören İzmirliler ortasında rakı o vakitten beri aslan sütü olarak anılmaya başlamış ve oradan tüm ülkeye yayılmıştır.

Her iki milletin de kültüründe değerli bir yere sahip olan Türk rakısı ve Yunan uzosunu tanıyarak aralarındaki farkları gördük. Yaşadığımız coğrafyada farklı olarak görsek de aslında baktığımız vakit komşularımızla oldukça benzerliklerimiz var.