Geçtiğimiz devirlerde en çok konuştuğumuz bahislerden bir tanesi Rekabet Kurumu’nun zincir marketlere yönelik soruşturmasıydı. Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından yapılan açıklamalardan sonra harekete geçen kurum, Türkiye’deki en büyük zincir marketler ile birtakım tedarikçilere 2,7 milyar TL’lik para cezası kesmişti. Geçtiğimiz hafta hususla ilgili bir açıklama yapan Rekabet Kurumu Lideri Birol Küle, kararın gerekçeli kararının bu hafta açıklanacağını söylemişti. Şimdiyse beklenen oldu. Rekabet Kurumu, 2,7 milyar TL’lik para cezasının gerekçeli kararını açıkladı.
Gerekçeli kararın ayrıntılarına baktığımızda, Türkiye’deki zincir marketlerin doğrudan ya da dolaylı yollarla irtibat halinde olduğu ve kampanyalar, fiyat indirimleri, artırımlar ve fiyat geçiş tarihleri üzere bahislerle iş birliği yaparak hareket ettiği tabir ediliyor. Ayrıyeten şirketler ortasındaki kartelleşme ile ilgili ayrıntılar da gerekçeli karara eklenmiş durumda. Soruşturma kapsamına alınan fakat Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanun’a aykırı davranmayan şirketlerin hangileri olduğu da bu gerekçeli kararda yer alıyor.
Marketler ortasındaki konuşmalar da paylaşıldı
Rekabet Kurumu’nun zincir marketlere kestiği rekor para cezasının tam 208 sayfalık gerekçeli kararında, şirketler ortasındaki görüşmelere de yer veriliyor. Bu görüşmelere baktığımızda, WhatsApp ve e-posta üzere irtibat araçları aracılığıyla bağlantı halinde olunduğu ve fiyat güncellemelerinin eş vakitli yapılmasının sağlandığı görülüyor.
Gerekçeli kararda yer alan WhatsApp mesajlaşmalarından bir örnek:
SAVOLA’da yapılan yerinde incelemede elde edilen, SAVOLA çalışanı (…..) ile “Migros (…..)” olarak kayıtlı, MİGROS kuru besin kategori müdürü (…..) olduğu anlaşılan MİGROS çalışanı ortasında gerçekleşen Whatsapp görüşmesinde,
10.08.2018 tarihinde;
“(…..): (Yudum Ayçiçek yağı 5 Lt eserine ilişkin etiket fiyatının 35,90 TL olduğu Nevgros reyon görseli paylaşılmıştır.) Migros (…..): Hoş abi piyasa yükselirse sorun yok:) Bu ortada raf fiyatları salı gunu itibariyle yükselecek Ptesi organize olup herkesin salı gunune geçmesi gerekiyor (…..): P.tesi.39.95 TL raf fiyatına geçiyoruz. P.tesi sabah mail göndereceğiz size.” 11.08.2018 tarihinde; “Migros (…..): Ok salı gunu itibariyle gecmis oluruz” 14.08.2018 tarihinde; “Migros (…..): Şok market fiyatları geçmemiş (…..): (…) (“Şok market fiyatları geçmemiş” iletisine atfen): 1 lt var onuda geçecek merak etme” (…) sözleri yer almaktadır.
Aynı yazışmanın devamında 28.08.2018 tarihinde; “(…..): (CARREFOURSA’ya ilişkin olduğu düşünülen çeşitli etiket görselleri paylaşılmıştır.) Carrefour Sizi bekliyoruz Şok 1 lt Yudum yarın 10.95TL rafta.yarın sizde geçin lütfen.(…..)30 e onaylattık. Meşakkat çıkmayacak. Yardımını rica ediyorum kardeşim”
29.08.2018 tarihinde;
“(…..): iletildi(ŞOK’a ilişkin olduğu anlaşılan ve içeriğinde “Yudum Ayçiçek Yağı 1 Lt” eserine ilişkin fiyatın 10,95 TL olarak yer aldığı kısmın kırmızı ile yuvarlak içine alındığı çeşitli etiket görselleri paylaşılmıştır.) Şok” denilmektedir.
Başka bir görüşme ise şöyle:
06.04.2020 tarihinde “Strategy team” isimli Whatsapp kümesinde;
“(…..): (…..) Crr fiyat geçişi?
(…..): Hangi eserde abi geçiş? 1 lt mi
(…..): 1lt,5lt, 4lt sanalda yok fiyat geçti mi belirli değil?
(…..): Fiyatı geçmişti sorun yok
(…..): Hangi?
(…..): 5 lt geçmiyor kpnuştuk abi Migrosu bekliyor (…..) Beyefendi dün (…..)53 arayacam dedi ya 4 It pet teneke Geçti
(…..): 1lt?2lt Dün konuştuk ya (…..) Beyefendi de yazmış
(…..): Abi konuştuk kesin değil daha geçsekmi emin değiliz daha eser bazlı kaç tl olacaksa ona nazaran net kesin belirleyip geçelim haftalık günlük fiyat değiştiriyoruz
(…..): 1lt 15.90 2lt 25.90 (…..): Ok atarız müçterilere Yaptığımı iş değil o vakit dedim 1-2 lt de geçelim toplu yok dedik artık eser ürün uğraşacağız süreç alacak boşuna 1-2 lt ayçiçek geçeveksek o vakit omega kızartma ustasıda geçelim 1-2 lt ayçiçekten değerli olmalı ya yoksa şok eserlerde aktivitde maliyet yükseltemeyiz
(…..): Bencede geçmemiz gerekiyor.Gelen uygulama daki fiyatlara bak uçmuş durumda. .. (Yudum Ayçiçek Yağı 4 Lt eserine ilişkin etiket fiyatının 35,50 TL olarak yer aldığı CARREFOURSA raf görseli paylaşılmıştır.) Abi çarşambaya kadar organize edin Itf teşekkürler’ (…..)54 yazdı Latife mı bu.Hani geçmişti Crr?
(…..): Geçmişti gerimi çekmiş ya bu adam salak yeminle” sözleri yer almaktadır.
Konuşmanın devamında SAVOLA çalışanı (…..) tarafından “(…..) Carrefour” olarak kayıtlı CARREFOURSA çalışanı ile yapmış olduğu Whatsapp görüşmesine ilişkin ekran manzarası paylaşılmıştır. Kelam konusu görüşmede 06.04.2020 tarihinde;
(…..): Hatta 49,90 tl geçmeyi planlıylruz
((…..) tarafından strategy team kümesine iletilen Yudum Ayçiçek Yağı 4 Lt eserinin etiket fiyatının 35,50 TL olarak yer aldığı CARREFOURSA raf görseli iletilmiş olup bu görsele atfen):
Abi bu ne şakamısnız Siz ya niçin fiyatı geri çektiniz Bu ay 1 adet üm sevk edemiyiz alıma piyasadan haberin yok galiba sonra marjım düşük dersin Sanal markettede kaldırmışın senin geçmen lazım Adamalr geçti dediğim gün
(…..) Carrefour: Bizde yükselttik senin söyleğin fiyatlara geçmiştik Onlar geçneyine bizde geri çektik Geçiriseniz bizde geöeriz 38,90 a 37,90 olmamış
(…..): Ee sonra abi nasik geçmedi bakmryormusun o günden beri 0,40 krş düşük geçmişler yalnızca sende o fiyatlara geç Niçin 35,90 yapıyorusn Birde sanaldan kaldınyorusn işinize geldiği üzere siz bilirsiniz sorun yok istersen 10 tl ye satin stoklar bitince marj %5 fikir o vakit bildiğini yaparsın eyvallah” tabirleri yer almaktadır.
Rekabet Kurumu’nun hazırladığı gerekçeli kararda bunlar üzere onlarca WhatsApp ve e-posta paylaşımı yer alıyor. Şayet o görüşmelerin tamamını tek tek okumak isterseniz, buradaki irtibat ile gerekçeli kararın özgününe ulaşabilirsiniz. Rekabet Kurumu’nun gerekçeli karara paralel olarak yayınladığı “Topla-Dağıt (Hub-and-Spoke) Karteli nasıl oluşur?” başlıklı YouTube görüntüsünü ise çabucak aşağıdan izleyebilirsiniz.