23 Şubat’ı 24 Şubat’a bağlayan gece Ukrayna hudutları içinde geniş çaplı bir ‘operasyon’ başlatan Rusya, Ukrayna’da büyük bir yıkıma yol açtı. Her iki taraftan da binlerce askerin ve Ukraynalı sivillerin hayatını kaybettiği bu savaş, yeni paylaşılan bilgilere göreyse pek de savaş hukukuna uygun ilerlemiyor.

Ukrayna’dan gelen birçok manzara, Rusya’nın olağan koşullar altında kullanmasının yasak olduğu termobarik roketler fırlatan TOS-1 silah sistemini mevzilendirdiğini gösteriyordu. Bu silah sisteminin Ukrayna’ya karşı kullanıldığından kuşku edilirken, bugün şüpheleri doğrulayan bir açıklama geldi.

Rusya, yasa dışı formda silah kullanıyor:

Birleşik Krallık Savunma Bakanlığı tarafından yapılan paylaşıma nazaran Rusya Savunma Bakanlığı, TOS-1A silah sisteminin Ukrayna’da kullanıldığını doğruladı. Bununla birlikte Bakanlık, bu silah sisteminin kurallar çerçevesinde nasıl bir yere sahip olduğunu da gösteren bir görüntü paylaştı.

Rusya’nın mevcut kaidelerde bu silahları kullanması yasak:

• Ukrayna ordusu tarafından ele geçirildiği söylenen Rusya’ya ilişkin TOS-1A silah sistemi

Etrafındaki oksijenden faydalanarak çok yüksek ısılı patlamaya yol açan termobarik roketler, aslında kullanması yasa dışı olan silahlar değil. Ama yasal kullanım alanları ziyadesiyle sınırlı durumda. Savaş hukukuna nazaran bu silahlar, sivillerin hayatının tehlikeye girmesi durumunda rastgele bir askeri gayeye karşı kullanılamıyor. Tıpkı halde silahlar, yaratacağı hasarın kazanılan askeri avantajdan daha fazla olması yahut gereksiz yere acıya yol açması durumunda da kullanılamıyor.

Peki bu silah sistemi nasıl bir tesir yaratıyor?

Isıya dayalı basınçla işleyen bir silah çeşidi olan termobarik silah, oluşturduğu basınçla küçük bir atom bombasına denk tahrip gücü yaratabiliyor. Havada meydana gelen patlama sonucunda ortaya çok yüksek sıcaklık çıkıyor. Roket, düştüğü yerde havaya evvel patlayıcı unsur salıyor, akabinde meydana gelen ikinci patlamayla bu patlayıcı husus aktifleştiriliyor. Bu silah tipi,

• Geleneksel patlamadan daha uzun süren patlama mühletine sahiptir,
• Özellikle kapalı alanlarda büyük hasara ve önemli yaralanmalara ve ölümlere yol açar,
• Altyapıları yok edebilir,
• İç organlara büyük ziyan verebilir,
• Bomba infilak etmese bile etrafa yayılan yanıcı unsurla önemli yanıklara ve yanan yakıtın solunmasına neden olur.
• Özellikle basınç dalgasıyla öldürür,
• Vakum tesiriyle ciğerleri yırtar,
• Kulak zarlarının patlaması, ezilmiş iç kulak organları, şiddetli sarsıntı ve körlük üzere tesirler yaratabilir,
• Şok ve basınç dalgalarının beyin dokusuna en az seviyede ziyan vermesi nedeniyle etrafındaki beşerler, patlamayla şuurunu kaybetmeyebilir ve birkaç saniye yahut dakika boyunca acıyı tüm şiddetiyle hissedebilir. (DIA – ABD savunma istihbarat örgütü)
• Patlama noktasına yakın olanları tam manasıyla buhara dönüştürür. (CIA)

Bu silahı yasa dışı olarak kullanan tek ülke Rusya değil

Yaklaşık dört yıl evvel Birleşik Krallık Savunma Bakanlığı, Suriye’de droneları aracılığıyla ‘yanlışlıkla’ termobarik bombalar kullandığını açıklamıştı. Yeniden Birleşik Krallık Hava Kuvvetlerine bağlı Apache tipi helikopterlerin Afganistan’da da bu cins silahları kullandığı savları ortaya atılmıştı.

TOS-1’in ne derece dehşetli bir tesire sahip olduğunu gösteren test videosu