Yalnızların biraz burulduğu, çiftlerin ise gerçek bir bayram üzere kutladığı bir gün olan 14 Şubat Sevgililer Günü tüm dünyada Valentine’s Day ismiyle yüzlerce yıldır kutlanıyor ve sevgililer birbirlerine aşklarını haykırıyor. Bugün artık milyarlarca dolarlık büyük bölümün oluşmasına neden olsa da aslında Sevgililer Günü’nün ortaya çıkış kıssası biraz farklı ve hatta içinde pek çok dini öğe barındırıyor diyebiliriz.
Valentine’s Day yani Valentine’in Günü olan Sevgililer Günü, bu ismi bir Hristiyan sevgilisinden alıyor. Lakin bu öykü bile kesin olarak bilinmiyor zira tıpkı isme sahip pek çok aziz bulunuyor. Efsaneleri biraz daha incelediğimiz vakit aslında bu bayramın bir pagan geleneği olduğuna dair öykülerle bile karşılaşmak mümkün. Gelin Sevgililer Günü hakkındaki efsanelere yakından bakalım ve birinci ne vakit, nasıl ortaya çıktı tüm ayrıntılarıyla görelim.
İlk efsaneye nazaran Valentine, gençlerin evlenmesini yasaklayan imparatora isyan eden bir sevgiliydi:
Katolik Kilisesi kayıtları incelendiği vakit Valentine isimli birden çok Hristiyan sevgilisi olduğu görülüyor. Yani Sevgililer Günü nasıl ortaya çıktı sorusunun kesin bir cevabını vermek maalesef mümkün değil. Ancak bunlar ortasında en tanınan olanı eminiz herkes duymuştur. Bu kıssa Roma devrinde aşk düşmanı bir imparatoru anlatıyor.
Yıl milattan sonra 3. yüzyıl. Romalılar Hz. İsa’yı çarmıha germiş, Hristiyanlık bâtın bir din olarak kalmıştı. Fakat bu din uğruna uğraş eden ve yaymaya çalışan pek çok kişi vardı. Bu bireyler hem dini olarak kıymetli figürlerdi hem de sapkın Roma imparatorlarına karşı pasif direniş sergiliyorlardı. Bu bireylerden biri de Valentine’di.
Valentine kendi halinde bir din adamıydı. Ta ki o sıra dışı yasak ortaya çıkana kadar. Dönemin Roma imparatoru II. Claudius, evliliği ve aile kurmayı yasakladı. Çünkü eşi ve çocuğu olmayan erkeklerin çok daha güçlü savaşçılar olacağına inanıyordu. Yani aşk resmen devlet eliyle engellenmişti.
Tüm dinler üzere Hristiyanlık da insanların evlenmesini ve bir aile kurmasını teşvik eder. Bu inancın gereği olarak Valentine, imparatorun kararını görmezden geldi ve saklı kapalı genç çiftleri evlendirmeye başladı. Elbette bu haber kısa müddet içinde duyuldu ve Valentine, imparatorun buyruğuyla idam edildi. Dine hizmet ederken ölmüş bireyler Hristiyanlık dininde aziz ilan edilir. Böylelikle Valentine aziz oldu ve onun bu gayreti da Sevgililer Günü’nü ortaya çıkardı.
Farklı bir efsaneye nazaran Valentine, azap gördüğü hapishanede gardiyanın kızına aşık olan biriydi:
Sonraki yıllarda devletin resmi dini olarak kabul edilecek olsa da Hristiyanlığın birinci yıllarında bu dine mensup olanlar devlet tarafından isyancı olarak görülüyor ve inançlı olduğu haberi alınanlar tutuklanıyor, azap görüyor, sürülüyor ve hatta birçok vakit öldürülüyorlardı. Bunlardan bir tanesi olan Valentine, aslında mahkumların kaçmasına yardım eden biriydi.
Bir Hristiyanın mahpusa atıldığı ve azap gördüğü haberi duyulunca Valentine ve arkadaşları onları kurtarmak için büyük tehlikeleri göze alarak Roma’nın kan donduran hapishanelerine giriyor ve arkadaşlarını kaçırmaya çalışıyorlardı. İşleri her vakit yolunda gitmiyordu. Bir gün Valentine yakalandı ve ölümcül azaplar göreceği bir zindana kapatıldı.
Kaderin bir cilvesi, Valentine’in tutsak olduğu hapishanenin gardiyanının kızı ile Valentine ortasında bir aşk başladı. İkili, birbirlerine gizlice mektup yolluyor ve tahminen de tarihte birinci defa sevgili sözcüğünü kullanıyorlardı. Elbette Valentine azaplara dayanamadı, kısa müddet içinde öldü, aziz oldu ve onun isminden geriye Sevgililer Günü efsanesi kaldı.
Sevgililer Günü aslında bir pagan şenliği fakat Hristiyanlaştırmak için ismi ve içeriği değiştirilmiştir:
Binlerce yıl boyunca pek çok farklı pagan inanca sahip olmuş olan Roma İmparatorluğu, Hristiyanlığı devlet dini haline getirince geçmişini temizlemeye karar verdi. Bu maksat doğrultusunda eski tapınaklar, heykeller ve daha birçok figür ortadan kaldırıldı. Sıra kültürel figürlere geldi vakit ise işler biraz karışmaya başladı.
Uzun yıllar boyunca pagan Romalılar tarafından kutlanan Lupercalia isimli bir şenlik vardı. Bu şenlik Roma’nın kurucusu Romulus ve Remus ile tarım yaradanı Faunus’a adanmış bir doğurganlık şenliğiydi. Her yıl Şubat ayının 15’inde kutlanan Lupercalia, tüm halkın katıldığı coşkulu bir merasimdi.
Bu merasimde bir pagan tarikatı olan Luperci rahipleri, Romulus ve Rumulus’un bir dişi kurt tarafından beslendiklerine inandıkları bir mağaraya giriyorlardı. Burada rahmeti ve doğurganlığı arttırmak için bir keçi ile günahlarından arınmak için bir köpek kurban ediyorlardı. Bereketi ve doğurganlığı yaymak için kanlı kürkü ekin alanlarına ve bayanlara sürerlerdi. Daha sonra bekar bayanlar isimlerini yazarak büyük bir vazoya koyarlardı. Bekar erkekler bu vazodan bir isim seçer ve evlilikler olurdu.
Pagan şenliği Lupercalia, Aziz Valentine efsanesi ile birleştiriliyor ve ortaya hepimizin bildiği Sevgililer Günü olan Valentine’s Day çıkıyor:
- Geoffrey Chaucer
Milattan sonra 270’li yıllarda yani Hristiyanlığın yükseldiği periyotta Lupercalia şenliği yavaş yavaş göze batmaya başladı lakin kilise şimdi o kadar güçlü pozisyonda değildi. 5. yüzyıla geldiğimizde ise Papa Gelasius başarılı bir atılım ile bu şenlikten bir evvelki günü Valentine’s Day ilan etti ve Lupercalia’nın da yasadışı olduğunu duyurdu.
Valentine’s Day ilan ediliyor edilmesine lakin 14. yüzyıla kadar bugün bildiğimiz manada bir Sevgililer Günü olarak kabul edilmiyordu. 14 Şubat daha çok kuşların çiftleşme mevsiminin başladığı gün olarak görülüyordu. 1375 yılında İngiliz şair Geoffrey Chaucer tarafından kaleme alınan Parliament of Foules isimli şiirde Valentine’s Day birinci sefer romantik bir kutlama olarak anıldı.
Sevgililer Günü ufak kutlamalarla geçiştiriliyordu fakat gerçek manada bir kutlama olması ve tanınan hale gelmesi 15. yüzyılda oldu. 1415 yılında Agincourt Savaşı’nda yakalanarak Londra Kulesi’ne hapsedilen Orleans Dükü Charles, karısına bir mektup yazarak Sevgililer Günü’nü kutladı. Sonraki yıllarda Kral V. Henry de aşık olduğu bayana bir Sevgililer Günü notu yazdı ve bu bir gelenek haline geldi.
Modern dünyada Sevgililer Günü’nün tanınan hale gelmesi:
İngiltere’de süratle tanınan hale gelen Sevgililer Günü geleneği yavaş yavaş Amerika Birleşik Devletleri’ne, Fransa’ya ve Avustralya’ya da yayıldı. 17. yüzyıla geldiğimizde tüm bu ülkelerde Sevgililer Günü kutlanıyordu. 18. yüzyılda öğrenciler ortasında birbirlerine notlar gönderme ve ikram verme geleneği başladı.
20. yüzyılda baskı teknolojilerinin gelişmesi ile birlikte Sevgililer Günü için özel kartlar basılmaya başladı. Üstelik ucuz oldukları için o gün gerçek bir posta cümbüşü yaşanıyordu. Bugün sırf ABD’de her Sevgililer Günü 200 milyona yakın kart gönderiliyor. Bu sayıya dünyanın geri kalanını, alınan ikramları ve dijital paylaşımları da eklersek karşımıza kolay kolay sırtı yere gelmeyecek bir bölüm çıkıyor.
Bir pagan şenliğinin Hristiyanlaştırılması ve sonra ticari bir dala dönüşmesi ile ortaya çıkan Sevgililer Günü hakkındaki efsanelerden ve bugünlere nasıl geldiğinden bahsettik. Sevdiğinize bir armağan almak ya da ona sevginizi söz etmek için özel bir günü beklemeyin, her günü özel hale getirin. Fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.