2021 yılını pek çok felaketle kapatan dünya, bu yılı kayda geçmiş en büyük volkan patlamalarından biriyle açtı. Ocak ayında Tonga Krallığı’nda patlayan yanardağ, atmosferi 73 saat boyunca ‘çınlatacak’ kadar güçlüydü ve bir ülkeyi adeta haritadan sildi. NASA, volkanik patlama ile ilgili yayınladığı son raporda, Tonga’daki volkan patlamasının yüzyılın en büyük volkanik patlaması olduğunu açıkladı.
15 Ocak tarihinde Pasifik Okyanusu’ndaki bir ada ülkesi olan Tonga’da patlayan sualtı yanardağı, ülkenin büyük kısmını harabeye çevirdi. Okyanusun uzak kıyılarını vuran bir tsunamiyi de tetikleyen bu patlama, dünya genelinde de farklı sonuçlar doğurarak hissedilmişti.
Küçük bir kentten bile daha küçük bir olan Tonga, adeta yerle bir oldu
798 km2 yüz ölçümlü Yalova vilayetimizden bile daha küçük olan Tonga Krallığı’nın yüzde 80‘ini etkileyen yanardağ patlaması, 8 dereceli Volkanik Patlama İndeksi’ne neredeyse tepeden giriş yaptı. Volkanik Patlama İndeksi (VEI) derecesi 6 olarak tespit edilen patlamanın her 50-100 yılda bir tekrar edeceği tabir ediliyor.
VEI 8 derecesinin 50.000 yılda bir meydana gelebileceği ve insanların on binlerce yıldır bu patlamaları görmediğini söyleyen bilim insanları, bu patlamaların 1.000 kilometreküphacminde kül üretebileceğinin altını çiziyor.
Patlama sonrası dünya 73 saat sarsıldı
Patlama sonrasında ortaya çıkan büyük şok dalgası, bugüne kadar kayıt altına alınan dalgaların en güçlülerinden biriydi. Hakikaten tesiri de öylesine büyük oldu. Ortaya çıkan dalga, tam 73 saat boyunca dünyanın atmosferini adeta bir çan üzere titretti. Dünya etrafında tam tıp atması 36 saati bulan bu dalgaya bilim topluluğunda Lamb dalgası deniyor. Şok dalgası ismini 20. yüzyıl başlarında kendini keşfeden Horace Lamb isimli İngiliz’den alıyor.
Hiroşima’daki bombadan yüzlerce kat daha güçlüydü
Bu durum ile ilgili konuşan bilim insanı Dr. Brown, “Gerçekten yalnızca çok büyük bir patlama olduğunda bu görülür. Patlama, tüm atmosferi temelde bir çan üzere titretir…” dedi.
Dalga sebebiyle hava basıncında ani yükselişler meydana gelirken, ABD, Almanya, Avustralya, Birleşik Krallık, Çin, Japonya ve Hindistan‘daki kurumlar da havada basınç değişiklikleri yaşandığını açıkladı. NASA cephesi ise bu patlamanın “Hiroşima’ya atılan atom bombasından yüzlerce kat daha güçlü” olduğunu duyurdu. Yabanî hayatı derinden sarsan olay, bilhassa okyanustaki mercan resiflerini ve öteki canlıları vahim bir formda etkiledi.
Patlama sonucunda 10’a yakın insan hayatını kaybederken, 90 milyon dolarlık bir zayiat ada ülkesini vurdu. Uzun yıllar bilim insanları tarafından araştırılacak patlamadan geriye ise şu imgeler kaldı.
Tonga’daki patlamanın görüntüleri
