Yorgun, üzgün, fikirli ve stresliyken çoğumuz müziğe sarılıyoruz. Aslında bizi konfor alanında hissettiren seslere sığınıyoruz. Zira tıpkı kokular üzere sesler de üzerimizde büyük ve farklı tesirlere sahip. Rahatça uykuya dalabilmek bazen de sadece huzurlu hissetmek için beş saatlik yağmur sesi bile açabiliyoruz. Son periyotlarda bu durum biraz değişti.

Belli frekans aralıklarındaki sakinleştirici, odaklanmayı kolaylaştırdığı vadedilen sesleri dinlemek gitgide yaygınlaşan bir formül haline geldi. Bilhassa kahverengi gürültü yakın devirde Tiktok’ta viral oldu. Kahverengi gürültüyü dinleyerek birinci yansılarını kaydeden kullanıcıların paylaştıkları görüntüler çok popülerleşti. Kahverengi gürültünün ne olduğuna ve hakikaten işe yarayıp yaramadığına gelin daima birlikte bir karşılık arayalım.

“Gürültünün de rengi mi olur?” demeyin, oluyormuş!

Belirli bir frekanstaki seslerin birbiri arkasına sık ve gevşek aralıklarla tekrarlanmasıyla ortaya çıkan ses örüntülerinin yoğunluğuna göre isimlendirilen gürültü çeşitleri bulunuyor. Bunlardan en ünlüsü, bir periyot insanlara anne karnındaki dinginliği anımsattığı söylenen beyaz gürültüydü. İnsanlar rahat bir uyku tecrübesi yaşabilmek için kullanıyordu.

Son dönemlerdeyse, dikkat eksikliği yaşayan insanların odaklanmasına yardımcı olduğu öne sürülen kahverengi gürültü, beyaz gürültünün tahtını elinden almış durumda.

Günümüzde odaklanamama ve her şeyi tıpkı anda çok fazla düşünmek, hepimize tanıdık bir durum aslında.

Bunu bir örnekle açıklayalım. Birtakım geceler çok uykumuz olduğu halde uyuyamadığımız oluyor. Uyumamız gerekirken bazen gün içinde yapılan bazen de eski tartışmalarda söyleyebileceğimiz çok hoş cümleler geçiyor aklımızdan. Hatta o sırada sebepsiz yere Alarko kombi reklam müziği bile çalıyor zihnimizde.

Bunu bir toplantı ya da imtihan sırasında da yaşıyor olabiliriz. Çünkü zihnimiz dikkatimizi dağıtabiliyor. Bu türlü durumlarda daima tekrar eden ses örüntülerini dinlemek; çocukların eline oyuncak tutuşturmak üzere zihnimize oyalanacak bir şey vermeye benziyor. İşte birçok kişi tarafından, kahvrengi gürültünün tüm bu zihin dağınıklıklarını toparlamaya yardımcı olduğu tez ediliyor.

Kahverengi gürültü, bize yüksek bir zirvede rüzgarın uğultusunu dinliyor üzere hissettirebilir. 

Her gürültü çeşidinin neden o renk ismini aldığına dair net bir görüş yok; fakat insan üzerinde yarattığı hislerden ve çağrışımlardan kaynaklandığını söyleyebiliriz. Kahverengi gürültü; ismi üzere yoğun gölgeli, dikkat çekici lakin yormayan bir tecrübe yaratmaya yardımcı gürültü çeşidi olarak isimlendiriliyor.

Bildiğimiz üzere toplumsal medyada bir şeyin viral olması çok kolay bir hale geldi.

Her gün diğer bir akımın tanınan olduğu, yanlışsız ve yanlış bilginin ayırt edilmesinin zorlaştığı platformlarda bir müddettir kahverengi gürültü gündem olmuş durumda. Binlerce gönderi ortasından birini örnek olarak inceleyelim. TikTok’taki bir kullanıcı, DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu) sahibi şahıslar için görüntüler paylaştığı hesabında kahverengi gürültüden bahsediyor.

Bahsi geçen hesap aslında DEHB olan şahıslar için hayatı kolaylaştırmayı sağlayacak bilgiler paylaşıyor. Kahverengi gürültünün odaklanmaya yardımcı olduğu ve rahatlama etkisi yarattığından bahsediyor. 60 saniye boyunca bu sesi dinletip izleyenlerin his ve reaksiyonlarını soruyor. 

Gelen yorumlarda olumlu olduğu kadar olumsuz reaksiyonlar de mevcut.

Kullanıcıların dinlediği ses; birine zihnindeki kanıların üzerini bir battaniye üzere örterek zihnini susturduğunu hissettirirken öbür bir kullanıcının üzerinde ise birdenbire nükseden bir anksiyete tesiri yaratıyor. Bu noktada bahsi geçen terapi etkisinin aslında çok şahsî bir durum olabileceği sonucunu çıkarmak pek de güç değil.

“Gürültü, bir insanı nasıl dinlendirebilir ki?” diye düşünmemiz çok olağan.

Bu durum, her işini müzik eşliğinde ya da TV karşısında halledenlerimize ya da müziksiz uyuyamam diyenlere tanıdık gelmiş olabilir. Kimilerimiz için fonda daima öbür bir dikkat ögesi olmak zorundaymış üzere. Aslında gürültü terapisinde odaklanma vadediliyor ancak herkeste tıpkı etkiyi yaratmıyor.

Uzmanlar tarafından, DEHB tanısı olan bireylerde olumlu tesirler yarattığı söyleniyor. Kimi uzmanlara nazaran de bu bahisteki çalışmalar kâfi düzeyde değil. Bu nedenle uzmanlar arasında görüş farklılıkları bulunuyor. 

Bu farklılıklara sebep olan deneylerden birinde DEHB’li çocuklara bir gürültü çeşidi dinletiliyor.

Genel bir muvaffakiyet testi esnasında okumakta zorlanan çocuklara, 30 dakika boyunca beyaz gürültü dinletiliyor. Dikkat eksikliği olan çocukların evvelki test sonuçları karşılaştırılıyor. Test sonuçlarına nazaran; okumakta zahmet çeken çocukların genel başarı seviyesinde artış gözlemleniyor.

Yani gürültü terapisi usulü dikkat eksikliğinde bir ölçü olumlu sonuç sağlıyor da diyebiliriz. Tekrar de uzmanların dediğine nazaran bu kanının bilimsel olarak isimlendirilmesi için yeterli çalışma bulunmadığını hatırlatmakta yarar var.

Editörün notu:

Ben bu mevzuyu araştırırken tekraren defa kahverengi gürültüye maruz kaldım. Her kezinde da mide bulantısı ve fakat başıma şiddetli bir darbe alırsam oluşabilecek bir baş ağrısı hissettim.

Tanı konulmadığı halde sıklıkla dikkat dağınıklığı yaşayan biri olarak bu gürültü benim odaklanmama, dinlenmeme ya da huzurlu hissetmeme yardımcı olmadı. Bilakis bende yarattığı his, yağmurlu bir günde akşam trafiğine kalmışım hissiydi. 

Uzmanlar her ne kadar bu sese uzun müddetler maruz kalmanın tehlikeli bir yanı olmadığını söylese de seslere hassasiyeti olan ve nörolojik rahatsızlıkları bulunan bireylerin bu usul tanınan alternatif yollardan uzak durmasını tavsiye edebilirim.

Belki bunun yerine hakikaten sizi dinlendirecek ya da zihninizi toparlayacak tabiata mahsus seslerden ya da size uygun geldiğine emin olduğunuz uzun çalma listelerinden, yararlanabilirsiniz. 

• Kaynaklar: The New York Times, TikTok