Milyarlarca insanı bir ortaya getiren internet, her baştan farklı bir ses çıkması ve kişinin istediğini dilediği üzere söylemesi sebebiyle ‘ifade özgürlüğünün’ yanında br çeşit bilgi çöplüğüne de dönüşmüş durumda. Her ne kadar internet gerektiğinde değerli bilgilerin geniş kitlelere ulaşması ismine işleri çok kolaylaştırsa da bu, birebir durumun yanlış ve gerçekliği olmayan, palavra bilgiler için de geçerli olduğu manasına geliyor.
Yanlış bilgilerin ve haberlerin yayılmasında en büyük rolü de toplumsal medya platformları ve haber siteleri oynuyor. Haber siteleri, hatta bazen haber kanalları da haberin kaynağının teyit edilmesi ismine gereken kâfi itinası göstermiyor. Daha da berbatı, birden fazla haber platformu bir diğer yerde gördüğü haber metnini, üzerinde hiç değişiklik yapmadan direkt kopyalamayı tercih ediyor. İşte bu duruma dikkat çekmek isteyen Slot Medya tarafından dün yayımlanan deneysel bir görüntü da, Türkiye’de medya kesiminin geldiği trajikomik durumu hayli eğlenceli lakin gerçekçi bir formda gözler önüne seriyor.
Gerçek olmayan bilgilerle düzmece haber kurguladılar
Türkiye’de yayımlanan haberlerdeki bilgilerin, kelam konusu bilgiler ne kadar absürt olsa da, gereğince sorgulanmadığını göstermek isteyen Slot Medya, dün YouTube’da ‘Memleket Medyası: Ruhuna El-Fatiha’ isimli bir görüntü yayımladı. Bu durumun gerçekliğini kanıtlamak maksadıyla Slot Medya grubu, son derece saçma bilgilerle bir haber metni kurgulayarak yayımlanması için bu metni çeşitli haber platformlarına gönderdi.
Bahsi geçen kurgusal haber metninde Slot Medya’ya 1980 yılında hayatını kaybeden efsane yönetmen Alfred Hitchcock tarafından Sundance Sinema Festivali’nde ‘Mockumentary’ kısmında ödül takdim edildiği söz edilirken; ünlü futbol kadrosu Liverpool’un Teknik Direktörü Jürgen Klopp’un ise ABD’li bir aktör ve enstitünün kurucusu olduğu yazıyordu.
“O kadar da olmaz herhalde ya” diye düşünebilirsiniz fakat evet, o kadar da oldu. Pek çok büyün medya kuruluşunun internet siteleri, bu haberi gerçek sanarak yayımladı! Natürel deney bu kadarla da kalmadı: Kurgunun bir modülü olarak toplumsal medya hesabında ödül için bir teşekkür iletisi paylaşan Slot Medya yönetmeni Ümit Oktay Aymelek’e, etrafından pek çok tebrik iletisi geldi. Hatta grup deneyi bir üst düzeye taşıyarak kurmaca ödül için bir kutlama partisi bile düzenledi.
Gerçekliği olmayan haberlerin yayımlanmasının ne kadar kolay olduğu ortaya çıktı
Dün yayımlanan görüntü sonrasında ise işin aslı ortaya çıktı. Deney sürecini adım adım kayda alan grup, olayın art planını ve neden bu türlü bir şeye giriştiklerini açıklayarak Türk medyasının geldiği noktayı açık bir halde gözler önüne serdi. Hususa dair toplumsal medya hesabından açıklama yapan Aymelek şu halde kaydetti:
“Türkiye’de haberciliğin geldiği içler acısı durumu belgelemek ismine deneysel bir maceraya atıldık ve uydurma bir haberle Sundance Sinema Şenliği’nde ödül aldığımızı duyurduk. Yaptığımız haberi büsbütün tutarsızlıklarla dolu bir metinden oluşturduk. Ne şenlik tarihi, ne organizatörler ne de ödül verenler gerçekti. Özetle sahte bir haber hazırlamamıza karşın haberimizi ülkemizde yüzbinlerce takipçisi olan haber kuruluşlarında kolay kolay yayınlatabileceğimize şahit olduk.”
Slot Medya sahiden de Sundance Sinema Festivali’nde bir mükafata layık görülmemiş ve Hitchcock’un elinden ödül almamış olabilir; fakat ortaya koydukları bu işin hakikaten de ödüle yakışır bir iş olduğunu düşünüyoruz. Sanırım internette bir bilginin ne kadar süratli yayılabildiği ve bu bilgilerin her vakit hakikat olmadığı; bir şeylere körü körüne inanmadan evvel sorgulamamız gerektiği daha yeterli bir formda anlatılamazdı.