Hayvanları yahut böcekleri onlar hala hayattayken pişirmek, bazılarınıza mide bulandırıcı gelebilir. Bizim yemek kültürümüzde, birkaç deniz mahsulü dışında pek bu türlü bir beslenme anlayışı göremezsiniz.

Özellikle Çin, Tayland ve Kore üzere ülkelerde, hayvanları canlı canlı yerken görüntü çekilecek kadar olağanlaşmış bir durum bu (aslında o denli olmasa da). O vakit gelin, buna maruz kalan canlılara bir bakalım.

İlk örneğimiz ahtapot:

Ahtapotu canlı yeme durumu, en çok Güney Kore’de görülüyor. Ahtapot canlıyken kollarını kesiyorlar ve hala hareket eden kolları bir tabağın içine koyup servis ediyorlar. Bu yemeğe (!) de sannakji ismini veriyorlar.

Hatta ahtapotun kollarına susam yağı döküyorlar ki beşerler yerken canlı et boğazlarından aşağıya kayabilsin. Siz ne düşünürsünüz bilemem ancak her yıl yaklaşık olarak 6 kişiyi öldüren bu teşebbüsü, insanların hala daha bayıla bayıla devam ettirmelerine ben anlam veremiyorum. 

Çoğunuzu şaşırtmayacak örnek: Balık

Japonya’da “ikizukuri” isimli bir yemeğin yapılması için canlı balıklardan sashimi (ince dilimlenen canlı balık / bir suşi çeşidi) hazırlanıyor. Hatta et canlı olduğu için kolay yenebilsin diye en ince biçimde kesiyorlar. Aslında fotoğrafta de görüldüğü gibi canlı bir balığın etleri fileto yapılıp servis ediliyor. Yani bu sebeple balığın hala hareket ettiği bile oluyor.

Balığı canlı pişirme sevdasının bir öteki örneğini Çin’deki ”yin yang balığı” yemeğinde görüyoruz. Büsbütün ikizukuri ile tıpkı mantık. Bundaki fark, balığın gövdesinin yağda kızartılması ve başının çiğ bırakılması diyebiliriz. Hatta yemek sofrada insanların önüne geldiğinde bile balığın başının hareket ettiği görülebiliyor. Aslında balığın hareket etmesini sağlayan şey de bedenindeki hudutlardan kaynaklı, yoksa balık birçok vakit ölmüş oluyor. 

Çin’in ‘sarhoş karides’ yemeği de bir oldukça ilginç

Çin’in kimi bölgelerinde karidesler canlı bir kasede servis ediliyor ve hatta tabağın içinde oraya buraya zıplayabiliyor. Hayvancağızların üstüne de likör bazlı bir sos dökülüyor ki hareket edip tabaktan (!) kaçmasınlar. Daha doğrusu müşteriler yemeğe başladıkları vakit bu sosu döküyor. Dökmeden evvel de herhalde hayvanları bir gösteri izler üzere izliyorlar.

Canlı canlı kurtçuk (larva) yiyenler bile var

Mesela Avustralya’da küçük beyaz kurtçukları yiyorlar. Hatta onların tadını cheetos’a benzetiyorlar. Bilhassa Aborjin topluluklarının uzun müddettir bu alışkanlığa sahip oldukları biliniyor. Herhalde onlardan kalma olacak ki bölgedeki beşerler için orta öğün atıştırmalığı üzere bir şey olmuş bu kurtçuklar.

Larvaları direkt olarak ağaçtan topluyorlar ve güya dut toplamışsın da ağzına atıyormuşsun üzere yiyorlar. 

Hatta bunun bir de Sardinya versiyonu var. Sardinyalılar pecorino isimli peynirin içinde delik açıyor ve onu öylece dışarıda bırakıyor. Böylelikle peynir sinekleri gelip peynirin içine yumurtluyor, yumurtalar kırılınca da larvalar peyniri yemeye başlıyor. Birebir vakitte sinekler, peynirin içine dışkılıyor ve onların sindirim sistemindeki asit peynirin yağlarını parçalayıp yumuşatıyor.

İnsanlar bu besinin kıvama geldiğini, açtıkları delikten sıvı damlamaya başladığında anlıyor ve onu yemeye başlıyor. Fakat bu peyniri bulmak kolay değil çünkü 1962’den beri İtalya hükümetince yasaklanmış durumda. Satanlara da sattıranlara da ceza veriliyor.

Kurbağa yemeyi seçenler de var

Japonya’nın meşhur kurbağa sashimisinden bahsedecek olursak, kurbağa genelde meyyit ve çiğ servis ediliyor. Ancak kurbağanın kalbi, hayvan yeni öldüğü için taze oluyor ve hala atabiliyor. Bu birinci olarak Tokyo’da Asadachi isimli bir restoranda, bu hayvanın canlı olarak servis edilmesiyle ortaya çıkıyor. Hayvan canlı bir biçimde geliyor, sonra şef bıçağı eline alıp onu öldürüyor.

Ardından şef hayvanın kalbini direkt çıkarıyor ve bedeninin geri kalanını çiğ et olarak dilimliyor. Burada kelam ettiğimiz tüm örnekler eleştirilse de bu, hayvan haklarını koruyan dernekler dahil olmak üzere birçok bölümün azap olarak tanımladığı bir örnek diyebiliriz. 

Deniz kestanesi ve midye:

Deniz kestanelerinin zaten küçücük bir modül etleri var. Üstüne bir de çiğ olarak kesilip tüketiliyorlar. Bazen canlının içindeki et suşi yaparken de kullanılıyor. Birtakım beşerler, onların yosunlar için istilacı çeşitler olarak bilinmeleri nedeniyle, deniz kestanelerini yemenin makus bir şey olmadığını düşünüyor.

Ancak bizim ülkemizde Mayıs 2022 tarihinde ekosistem devamlılığını sağlamak için Marmara denizinde deniz kestanesi avcılığı yasaklandı.

Midyelerin canlı pişirildiği çok bilindik olduğu için çoğunuz duymuşsunuzdur. Fakat pişirirken kapağı kesinlikle kapalı tutulur, kapağı açık olan midyeler pişirilmez. Hatta onun canlı ve kapağı kapalı pişirilme nedeninin, gıda zehirlenmesini önlemek olduğu söyleniyor. Zira kapağı açık olanların içine bakteriler girebiliyor, bu da insan sıhhati için tehlikeli görülüyor.

İstiridye ve ıstakoz:

İstiridyeler kabuklarından kesilip çıkarılana kadar ölmeyen canlılardır. Bu nedenle onları denizden çıkarıp çiğ olarak buz tepsisinde servis ettiğinizde hala yaşıyor oluyorlar. Bunu olumlu bir şey olarak mı değerlendirsek bilemiyorum lakin merkezi hudut sistemleri olmadığı için ağrıyı hissetmezler. Bu deniz canlısı, ülkemiz de dahil olmak üzere genelde dünyanın birçok yerinde tüketiliyor. 

Istakozun etinde ise kendinden kaynaklanan doğal bakteriler vardır. Bu nedenle ıstakoz ölünce bu bakteriler çoğalabildiği için bu hayvan canlı pişirilerek besin zehirlenmesi önlenmek istenir. Istakozların uzunca bir mühlet canlı pişirildiklerinde acı çekmedikleri biliniyordu lakin bu külliyen yanlış.

Onların merkezi hudut sistemleri olmasa bile hormonal olarak acıyı hissettikleri söylenebilir. Hatta uzmanlara nazaran, canlı pişirildikleri zaman kuyruklarını hareket ettirmeleri bunun belirtisi zira kaçış refleksi olarak bunu yapıyorlar. 

Düşünün bir lokantaya gidiyorsunuz, yemeğinizin üstüne süs niyetine karınca koyuyorlar…

Danimarka’da ünlü bir restoran olan Noma, birçok yemeklerinde karınca kullanıyor. Şef Rene Redzepi, karidesin üzerini karıncalarla süslediği bir yemek bile yapmış mesela. Verdiği bir röportajda da karıncaların, yemeğe ekşi limon gibi bir aroma verdiği konusunda ısrarcı olduğu görülüyor. 

Bir de civcivlerin canlı canlı kıyma makinalarına atıldıkları iddiaları var

İngiltere’de vejetaryen bir kümenin üyesi, gizlice tavuk çiftliğinde çekim yapıyor. Sonra hayvanların cinsiyetlerine nazaran ayrıldığını ve erkek olanların canlı canlı kıyma makinesine atıldıklarını görüyor. Bu kişinin söylediğine nazaran bunun nedeni de yumurta üretiminde erkek civcivlerin işe yaramaz görülmesinden kaynaklanıyor.

Velhasıl hayvan haklarını muhafaza örgütleri ve hayvan severler, tüm bu verdiğimiz örneklerin hayvanlara acı çektirmekten öteki bir işe yaramadığını düşünüyor. Yani hayvanların canlı canlı pişirilmesi kulağa zati pek mantıklı gelmiyor. Üstüne bir de bu formda tüketme merakı nereden geliyor diye insan sorgulamadan edemiyor. Pekala siz bu hususta ne düşünüyorsunuz? Fikirlerinizi yorumlarda bizimle paylaşabilirsiniz.

• Kaynaklar: Tree Hugger, Quora, Irısh Hexaminer, Özhan Öztürk, Science Focus