Tüm Türkiye’ye online yemek sipariş kültürünü kazandıran Yemeksepeti, 2001’de Nevzat Aydın tarafından kuruldu. 2015’te 589 milyon dolara Alman süratli sipariş ağı Delivery Hero’ya satılan şirket, uzun bir mühlet boyunca “Türkiye tarihinin en yüksek bedelli satışı” olarak kayıtlara geçti.
Aslında 2015’ten sonra Yemeksepeti ismine işler yoluna girmişti. Delivery Hero’nun da gücünü gerisine alınca Türkiye dışına açılan şirket, Banabi markasıyla -daha sonra pek çok rakibi karşısına alacağı- süratli market siparişi dalının de öncülerinden oldu Türkiye’de… Oldu olmasına lakin Eylül 2021’de logo ve temel seviyede tasarım değişimiyle başlayan yenilenme süreci şirkete de yaramadı.
Büyük değişimin başlangıcı… Yemeksepeti’nin yeni devri, kurucusunun şirketten ayrılmasıyla başladı:
Öncelikle belirtmek gerekiyor ki bu değişim iş dünyası için olağan. Kasım 2021’de kurucusu Nevzat Aydın’ın ayrılmasıyla bıraktığı CEO koltuğuna, uzun yıllardır şirkette üst seviye yönetici olarak çalışan Mert Baki geçti. Birkaç ay sonra, Mayıs 2022’de hem web hem de taşınabilir uygulama tasarımı baştan aşağıya yenilenen Yemeksepeti, bugün başarılarından çok son kullanıcıya ve iş ortaklarına yaşattığı negatif tecrübeler ile anılıyor ne yazık ki.
Tasarım değişiminden evvel asıl sorun bilgi güvenliği kaygılarıydı: Fakat sorunu büyüten şey güvenlik değil, Yemeksepeti’nin hal ve tavrı oldu:
Yukarıdaki görüntüde da özetlediğimiz 30 milyon kullanıcının bilgilerinin ele geçirildiği argümanıyla başlayan kriz, Yemeksepeti ismine yeni periyoda güçlü bir giriş oldu. Lakin sorunu büyüten şey dataların çalınması değil, bu durumun şirket tarafından ısrarla reddedilmesiydi. Reddedilmesine karşın KVKK, olaydan 3 ay sonra şirkete -pek de caydırıcı olmayan- 1 milyon 9000 bin TL’lik idari para cezası uyguladı. Cezanın akabinde olaylar büyük ölçüde unutuldu.
Peki KVKK’nın caydırıcı cezalar vermesi neden kıymetli? Aslında bunun direkt Yemeksepeti ile bağlantısı yok. Her şeyimizin giderek dijitalleştiği bir ortamda tüm şirketler sorumluluk sahibi olmalı ve ne yazıki güvenlik yatırımlarını tetikleyen birçok vakit çaydırıcı cezalar oluyor. Örneğin Facebook’un Cambridge Analityica skandalı sonrasında yapılan ABD’de ve Avrupa’da hala devam ediyor. Fakat ülkemiz çapındaki emsal olaylar çabucak unutuluyor, yasal süreç büyük şirketleri rahatsız etmeyecek cezalarla sonuçlanıyor.
Böyle bir olayın akabinde bile telaşlar ortadan kalkmış değil: Aylar sonra bile kimi kullanıcılar, kayıtlı kredi kartları üzerinden habersizce yemek siparişi verildiğini belirtmişti:
Haziran 2022’de yapılan bu güvenlik tabanlı şikayetler şayet doğruysa, çalındığı söylenen dataların büyük bir kısmının hala berbat niyetli insanların elinde olduğu ortada. Bugün e-posta adresinizi söylediğinizde daha evvel hackerların eline geçip geçmediğini söyleyen platformlar varken Yemeksepeti, bu mevzuda kullanıcılarına sistemli bilgilendirme yapmayınca, üzerine maddi mağduriyetler yaşanınca reaksiyon topluyor.
Yemeksepeti kullanıcıları, bu noktada şirketi kendi yanlarında hissedemiyorlar. Dijital çağda bilgi sızıntılarının doğal bir sonuç olduğunu kabullenip ziyan gören kullanıcılara bilgilendirme yapmak, kart bilgilerini değiştirmeleri konusunda uyarmak üzere adımlar atmak güç olmasa gerek.
Yaşandığı artık mutlaklaşan bilgi ihlalleri, mağdur olduklarını lisana getiren kullanıcıların karşılıksız kalmaları, geciken kurumsal açıklamaların “yaşananları reddettme” emeliyle yapılması Yemeksepeti kullanıcılarını soğuttu:
Haliyle pek çok insan Yemeksepeti’ni bırakıp artık farklı seçeneğe sahip oldukları için başka uygulamaları kullanmaya başladılar.
Yine de yeterli adımlar atılmıyor değil. Örneğin fonksiyonu tam olarak çözülemeyen Muhtarlık özelliği kaldırımıştı platformdan:
Kimse bu türlü bir “oyunlaştırma” özelliğinin neden kullanıldığını, siparişle kazanılan puanların sıralamaya girmek dışında ne işe yaradığını çözememişti. Kaldırılması güzel oldu tabii…
Ayrıca Yemeksepeti insansız teslimat robotu Yebo’da bu türlü bir devirde faaliyete başladı: Lakin toplumun genelinde karşılık bulan bir teşebbüs olmadı
İstanbul, Caddebostan’da yapılan insansız sipariş teslimatları, şirketin yeni jenerasyon teknolojiler konusunda küresel rakiplerinden geri kalmadığını gösterdi. Teslimat robotu, daha temel muhtaçlığını karşılamakta zahmet çeken ya da bilgi güvenliğinden kaygı duyan, bu kaygısının firma tarafından giderilmediği bir kullanıcı için “sipariş robotunun kullanılması” haberi pek de değerli değildi.
Tüm bu olaylara eş vakitli olarak Yemeksepeti’nin toplam kalitesini ve toplum gözündeki pozisyonunu etkileyen bir olay daha vardı hatırlasınız: Kurye eylemleri
2021’de tartışma olan çalışma koşullarına birinci olarak o periyot şirketin başında olan Nevzat Aydın karşılık vermişti. Lakin ekonomik şartlar çetinleştikçe bu yansılar ete kemiğe bürünüp hareketlere dönüştü.
Ocak ayında eş vakitli olarak Trendyol, Hepsiburada üzere şirketlerin de kuryeleri, ekonomik taleplerinin yerine getirilmemesi sebebiyle aksiyon yapmaya başlamışlardı. Yemeksepeti için bu süreç, öteki şirketlere kıyasla daha uzun, yaklaşık olarak 3 ay sürdü. Hatta Migros olayını çözen Haluk Levent devreye girip olayı tatlıya bağlamaya çalışmıştı hatırlarsınız… Basınla görüşen kuryelerin işten çıkarıldığı argümanları kaydedildi, hatta bir eski kurye “Nefes almak bile suç” açıklamasında bulunmuştu.
Kuryelerin aksiyonları yalnızca Türkiye’ye yahut ülkemizdeki şirketlere has bir durum da değil. 2022 ile birlikte pandeminin tesirleri ortadan kalkmaya başlayınca daha az kullandığımız sipariş uygulamaları düşüş trendine girdi. Hatta Türkiye’nin birinci decacorn’u olan Getir’e New York’ta Çalışma Bakanlığı tarafından soruşturma bir açıldı. Bu tip dava olayların sayısında artış beklendiğini de belirtelim.
Yemeksepeti’nin geldiği noktadan iş ortakları olan restoranlar da şikayetçi olmaya başladı:
Kapalı olan restoranlardan sipariş verildiği argümanı ise değişik gündem yarattı. Restoran sahipleri bu durumun müşterileri mağdur edeceği, kendi işletmeleri hakkında da yanlış yargılara sebep olabileceği düşüncesindeler. Haklılar da… Kim ister ki asla gelmeyecek olan bir siparişi vermeyi.
Hatta kimi restoranların, Yemeksepeti’ndeki sıkıntılar sebebiyle şöyle reklamlar verdiği de görüldü:
Verilen siparişlerden restoranların haberdar olmadığı tezleri da var:
Yaşanan mağduriyetler yalnızca uygulamalardaki teknik meselelerle da hudutlu kalmıyor:
Durum bazen LinkedIn’de aşağıdaki üzere özetleniyor:
Bazı müşteriler, yaşadıkları sıkıntıları restoranlara sipariş notu olarak iletmeye de başladılar:
Peki sizce Yemeksepeti nasıl bir yol izlemeli? Niyetlerinizi yorumlar kısmına yazabilirsiniz.