Aşk ne hoş şey değil mi? Birini görür ve birden kalbimizden vurulduk üzere hissederek amansız bir sevdaya düşeriz. Yunan mitolojisindeki kıssalara baktığımız vakit iki insanın birbirine aşık olmasının nedeni aşk ilahı Eros’un oklarından bir adedidir. Birden fazla vakit apansızın ortaya çıkan aşk olgusuna mana yüklemeye çalışan Antik Yunanlılar, bu türlü bir hissin olsa olsa aşk yaradanı Eros tarafından geldiğine inanırlar.

Eros hakkında günümüze kadar gelen sayısız öykü var. Bunlardan her birinde aşk ilahının var oluşu, yaptıkları ve hatta imgesi bile değişiyor. Ortak olan en değerli nokta ise onun aşıkların rabbi olduğudur. Eski inanç, yeni mitolojik kıssa olan Eros binlerce yıl evvel anlatılmış olsa bile bugün hala tanınan kültürde tesirlerini görmek mümkün. Gelin aşk yaradanı Eros kimdir yakından bakalım ve onu bugüne getiren öykülerden kimilerini görelim.

Yunan mitolojisindeki aşk yaradanı Eros kimdir?

Antik Yunanlılar devrinin dini bir inanç sistemi olan ve öyküler aracılığıyla lisandan lisana aktarılan olaylar günümüze kadar gelerek Yunan mitolojisinin temellerini oluşturmuşlardır. Kelam konusu inanç sisteminde insan aklımızla o periyot tam olarak çözemediğimiz mevzular bir yaradana atfedilmiş ve neredeyse her his ve aksiyon için bir ilah figürü yaratılmıştır.

İşte Yunan mitolojisinde aşkı manalandırmak için kullanılan ilah da Eros’tur. Aşkın, şehvetin, tutkunun, erotizmin ilahı olan Eros, Roma mitolojisindeki Cupid’in karşılığıdır. Erotik sözünün kökeni de Eros isminden gelmektedir. Orjinal öykülerinde genç ve güzel olarak resmedilen Eros, Helenistik devirden sonra bir bebek olarak resmedilmeye başlamıştır.

Eros ne yapıyor?

Eros’un unvanı esasen ne yaptığını açık bir halde ortaya koyuyor, o bir aşk yaradanı. İnsanlığın var olduğu günden yok olduğu güne kadar doğal olarak sürecek üremenin sembolü. Bu nedenle aşk, tutku, şehvet üzere hislerden da sorumlu. Bazen alev kollu olarak resmedilse de Eros birden fazla vakit pek çok Yunan mitolojisi yaradanı üzere beşere emsal ve sihirli oklarıyla insanları birbirine aşık eder.

Eros’un ortaya çıkış maksadı da tam olarak budur. Zira hepimizin bildiği üzere aşk ve tutku üzere hisler birden fazla vakit herhangi bir nedene bağlı olmadan ortaya çıkan ve kişiyi güya nitekim kalbinden vurulmuşa çeviren hislerdir. Bu karmaşayı çözemeyen Antik Yunanlılar, insanları ve ilahları birbirine aşık eden olsa olsa aşk yaradanı Eros’un oklarıdır demişlerdir. 

Aşk ilahı Eros’un ortaya çıkış öyküsü:

Yunan mitolojisinde karşımıza çıkan tüm rablerin ve tanrıçaların muhakkak ortaya çıkış öyküsü vardır. Eros ise bunlardan bir tanesi değildir. Çünkü aşk nasıl ki rastgele bir nedene bağlı olarak ortaya çıkmıyor, Yunan mitolojisi öykülerine nazaran de Eros’un bir ortaya çıkış nedeni yok. Aşk rabbi Eros, dünya ve beşerlerle birlikte ortaya çıkmıştır.

Farklı öykülere baktığımız vakit ise karşımıza bir orijin kıssa çıkıyor. Buna nazaran hoşluk tanrıçası Afrodit yaratılırken etrafında oluşan köpüklerden iki ilah daha ortaya çıkmıştır. Bunlar Eros ve Anteros’tur. Eros, insanları ve rableri birbirine aşık ederken Anteros, bu aşka karşılık vermeyen insanları ve ilahları cezalandırmaktadır.

Bazı kıssalarda Afrodit’in oğlu olduğundan bahsedilen Eros, Afrodit’in en sadık hizmetkarlarından bir adedidir. Afrodit bayanların aşkını temsil ederken Eros erkeklerin aşkını temsil etmektedir. Kronos, Zeus’u yemeye gittiği vakit Zeus’a haber verdiği için Eros’un Kronos tarafından yakalandığı ve kanatlarının yendiği halinde kıssalar de vardır.

Eros’un aşkı Psyche:

Eros hakkındaki pek çok öyküye baktığımız vakit oklarıyla insanları ve rableri birbirine aşık ettiği fakat o okların kendi üzerinde bir tesiri olmadığından bahsedilir. Ancak bir öykü vardır ki aşk rabbi Eros’un bile dünya hoşu bir ölümlü bayana aşkından bahseder.

Hikayeye nazaran Psyche isimli bir bayan yaşarmış. Bu bayan o kadar hoşmuş ki Afrodit onu delice kıskanmış ve Eros’a bu bayanı berbat bir yaratığa aşık etme misyonu vermiş. Eros, vazifesi yerine getirmek için bayanın yanına gittiği vakit oracıkta ona aşık oluvermiş. 

Eros, Psyche’yi Afrodit’ten saklamak için bir büyü yapmış fakat bu büyü bozulmuş. Eros, Afrodit’ten af dilemiş. Afrodit, Psyche’ye başarması imkansız olan üç tane vazife vermiş. Diğer rablerin yardımıyla bu üç vazifesi de yerine getiren Psyche, ölümsüzlükle ödüllendirilmiş. 

Eros’un öbür ilahlarla olan bağlantıları:

Yunan mitolojisinin kaynağı olarak kabul edilen sayısız yapıtta aşk yaradanı Eros ile başka rabler ortasında yaşanan alakaların çatışma dolu olduğunu görüyoruz. Çünkü Eros’un attığı oklar, en büyük rableri bir amansız bir sevdaya düşürecek güçtedir. Baş ilah Zeus, Apollo, Hades ve hatta birlikte çalıştığı Afrodit bile Eros’un oklarından nasibini almıştır.

Ne var yani ilahlar da aşık olsun işte diye düşünebilirsiniz fakat bu karakterlerin dünyayı yönettiklerini unutmayın. Seneca, Phaedra isimli yapıtında Eros’un okunun Zeus’u sönmeyen alevlerle yani aşkla yaraladığını anlatır. Aynı yapıtta Eros’un okları yüzünden pek çok yaradanın cennetten kovulduğundan ve yeryüzünde yaşamaya mahkum edildiğinden bahsedilir. 

Antik Yunan’da Eros figürü:

Helenistik devir sonrası aşk ilahı Eros, birden fazla vakit kanatlara sahip küçük bir çocuk ya da bebek olarak resmedilmiştir. Lakin ortaya çıkış kıssasında gördüğümüz üzere aslında Eros genç ve güzel bir erkektir. Üstelik tek yeteneği de insanları ve rableri birbirine aşık etmek değildir. Eros tıpkı vakitte yırtıcı hayvanları da evcilleştirebiliyordu.

Eros’un yabanî hayvanları evcilleştirebilme marifeti nedeniyle Antik Yunan periyodunda yanında keçiler, tavşanlar, kaplanlar ve aslanlar varken resmedilmiştir. Elbette bu figürlerde aşk ilahı olduğu unutulmamış ve yanına güller eklenmiştir. Yapılan heykellerinin büyük bir kısmında Eros o kadar hoş gösterilmiştir ki kimileri harikalığın karşılığı olarak Eros’un görüldüğünü düşünür. 

Modern dünyada Eros:

Modern dünya için Eros artık tartışmasız bir halde aşkın sembolüdür. Popüler kültürde de kendine yer bulan bu karakterin ismiyle sayısız marka vardır. Çoğu marka Eros ismini kullanarak eserlerinin tutkulu çağrışımlar yaptığını düşünürler. Elbette aşkın vazgeçilmezi olan Sevgililer Günü’nde de Eros unutulmaz ve sayısız eser üzerinde isim ya da görsel olarak karşımıza çıkar.

Attığı oklarla rableri ve insanları birbirine aşık eden Yunan mitolojisindeki aşk yaradanı Eros kimdir sorusunu yanıtlayarak onu bugüne kadar getiren öykülerden kimilerini anlattık. Eros’un oklarından nasibini almış okuyucularımız yorumlarda fikirlerini paylaşabilirler.