Zeka daima bireyin kendisi ile ilgili olarak algılanmıştır. Zeka ve muvaffakiyet ortasındaki bağlantı ise bireyin kendi eforuna bağlanmıştır. Bilhassa 10.000 saat kuralından sonra en yaygın inanış “ne kadar çok çalışırsan o kadar başarılı olursun” anlayışına dönüşmüştür. Peki ya o denli değilse?

Psikolog Alison Miller ve başka birçok araştırmacının, üniversite öğrencileri üzerinde yaptıkları çalışmalardaki bulguları, yaygın inanışın zekanın çaba, sabır ve çok çalışmayla geliştirilebileceği olmuştu. Daha sonra yapılan araştırmalarda ise bu faktörler bireyde olsa dahi birtakım kişilerin başarılı olamayabileceğiydi. Etkileyen faktörlerden kimileri aile tavırları, kardeş sayısı, ailenin sosyo-ekonomik durumuydu.

Zeki olup çalışmadıkları söylenen çocukların zekasını kim ölçüyor?

Bilim dünyası uzun yıllar zekanın tam olarak ne olduğu üzerinde çalışmalar yaptı. Analitik zeka, duygusal zeka, çoklu zeka kuramları gibi sayısız kuram ortaya atıldı ve zeka objektif bir formda ölçülmeye çalışıldı. Günümüzde ise çocuklar için sadece uzmanlar tarafından uygulanabilen geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmış olan WISC-R zeka testi üzere testler kullanılıyor. Tıpkı testin yetişkinler için olan versiyonu ise Wechsler Zeka testidir.

Geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılmış olan birçok test bulunmakla birlikte piyasada genelde kısa ve birkaç sorudan oluşan, üzerinde hiçbir araştırma yapılmamış, neyi ne kadar ölçtüğü aşikâr olmayan testler çok fazla. Zeka testi yaptırılırken buna bilhassa dikkat edilmelidir.

Zeki olduğunuz halde başarılı bir hayatınız olmadıysa aşağıdakilerden kaynaklanıyor olabilir:

1. Tahminen de hakikat yerde yanlışsız vakitte olmanız gereken bireylerle beraber olamamışsınızdır.

Yapılan araştırmalarda kişinin kendi zekası ve bireysel çabası ne kadar değerli olsa da bazen gerçek yerde gerçek beşerlerle bir arada olmak gerekiyor. Bill Gates’in Paul Allen ile birlikte olup daha lise yıllarındayken birçok üniversitenin bile erişiminin olmadığı bilgisayarlar kullanabilmesi gibi.

2. Şuurlu bir aile, başarınıza muvaffakiyet katabilir.

Yapılan araştırmalarda yüksek tahsil görmüş olan ebeveynlerin çocuklarının okul muvaffakiyetlerinin daha yüksek olduğu görülmüş. Bu aileler daha şuurlu oluyor ve çocuklarına gereken yatırımı yapıyor. Bunun sonucunda çocuk önüne çıkan pürüzleri nasıl aşabileceğini, hakkını nasıl arayabileceğini daha çok küçük yaşlarda öğrendiği için aksilikler ile karşılaştığında bunalıma girip vazgeçmek yerine sıkıntılarını nasıl aşabileceğini düşünüyor. 

3. Coğrafya mukadderat değil lakin ailenizin sosyo ekonomik durumu o denli olabilir.

Yapılan araştırmalarda sosyo-ekonomik durumu güzel olan ve çocuğunun eğitimine takviye olan ailelerin çocukları ileride daha başarılı oluyor. Sosyo ekonomik durumu daha düşük olan ailelerde ailenin eğitim için ayırdığı bütçe daha kısıtlı oluyor. Ailelerin çocukların eğitimi için ayırdıkları vakit da kısıtlı oluyor ve gereğince ilgilenemiyorlar.

Bu ailelerde çocuklar daha çok küçük yaşlardan itibaren konutun iktisadına katkı yapmaları gerektiği halinde eğitiliyorlar. Maslow’un gereksinimler hiyerarşisindeki üzere daha fizikî gereksinimleri karşılanmayan çocuklarda güçlü bir kişilik gelişimi yaşanmaz, çocuklar duygusal açıdan zayıf kalırlar. Bunun sonucunda da zeka ne kadar yüksek olursa olsun intihar teşebbüsleri, vazgeçişler, ruhsal buhranlar görülebiliyor. 

4. Kardeşleriniz -oyuncaklarınızı aldığı yetmediği gibi- tahminen de başarınızı da aldı.

Yapılan araştırmaların bir kısmına göre, öğrencilerin kardeş sayısı arttıkça başarı seviyesi düşüyor. Bunun nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte ekonomik gelirin eğitime ayrılan hissesinin tekrar bölünmesinden kaynaklanabileceği düşünülmektedir. Bu noktada babanın eğitim seviyesi yüksekse çocuğun başarısı bütün imkansızlıklara karşın artış gösteriyor.

Not: Bu yazıda başarılı bir meslek yapamamanızın mümkün nedenleri araştırma sonuçlarına nazaran derlenmiştir. Emel, size pürüz olmuş olabilecek insanları suçlamak değil sizin karşılıksız kalan kimi sorularınıza cevap  bulmaktır. 

Kaynaklar: Dergipark, APA, Eğitim ve Bilim (TED), Outliers-Malcolm Gladwell