Instagram, TikTok üzere toplumsal medya platformlarında sıklıkla değişik paylaşımlara denk geliyoruz. Aykırı çevrilmiş bir fotoğrafta düzgün gördüğünüz lakin düz çevrildiğinde oldukça farklı ve ürpertici görünen yüzlere de bu paylaşımlarda denk gelmiş olabilirsiniz.  

Bu yüzleri olağan bir formda görmemizin asıl sebebi ise; Thatcher tesiri. Pekala bu yanılsama nasıl oluyor da olağan olmayan bir yüzü düzgün algılamamıza sebep oluyor? Bugünkü yazımızda sizlerle bu yüzlerin nasıl oluşturulduğuna ve bunun birinci ortaya çıkışına birlikte bakacağız.  

Sanılanın tersine Thatcher yanılsaması yeni ortaya çıkan bir şey değil. 

İlk kere 1980 yılında ‘geliştirilen’ bu yanılsama, aslında bir akademik çalışmanın sonucu olarak ortaya çıktı. York Üniversitesinden Peter Thompson ve grubunun ortaya çıkardığı bu tesir, beynimizin tüm modülleri başka farklı birleştirdiğinin en büyük ispatı olarak kabul edildi.  

Thatcher tesiri, ismini o dönemin İngiltere Başbakanı olan Margaret Thatcher’dan alıyor. Bunun sebebi de tesirin test edildiği birinci fotoğrafın Margaret Thatcher’a ilişkin olması. Lakin şimdilerde bu etkiyi çabucak her yerde, farklı fotoğraflarda görebiliyoruz.  

Peki beynimiz bu yüzleri neden olağan algılıyor?  

Beynimizde buna sebep olan hudutlar tam olarak keşfedilmiş değil. Uzun yıllar süren araştırmalar sonrası bu durumun beynimizdeki psikolojik bilişsel modüllerden kaynaklandığı düşünülmektedir.  

Yani beynimiz bu imajları farklı başka algılayıp daha sonrasında da normal bir yüz gibi algılamamıza sebep oluyor. Gerçekten buna emsal bir etkiyi, eksik harflerle yazılmış cümleyi beynimizin otomatik olarak tamamlamasında da görebiliyoruz. Olağan ki Thatcher tesirinde bu durum bir ölçü daha farklı işliyor.  

Thatcher tesirine sahip bir görseli oluşturmak hayli kolay.

Bu tesire sahip bir görsel oluşturmak için yapılması gerekenler hayli kolay. Aslında dikkatli baktığınızda üstteki görsellerde de farkı çok net anlayabilirsiniz. Gereksinimimiz olan şey ise çok kolay; bir adet insan yüzü. 

Elimizdeki insan fotoğrafını bu tesirle değiştirmek için ise yalnızca gözleri ve ağız kısmını karşıt çevirmemiz yeterli olacaktır. “Burnu ya da kulakları neden aksi çevirmiyoruz?” diye soracak olursanız; bunun karşıt bir manzara olduğu hissi, burnu yahut kulakları karşıt çevirdiğimizde kaybolacaktır ve beynimiz bir anormali olduğunu fark edecektir. Lakin başka organlar düzken gözlerin ve ağzın zıt olması beynimiz tarafından otomatik olarak düzeltilir.

Kaynaklar: York Üniversitesi araştırma makalesi, Scientific American, The Guardian, Independent