Vinç, ağır yükleri az insan yardımıyla büyük yüksekliklere kaldırabilen ya da yerinden oynatabilen bir makinedir. Dikey bir yapıya sahip olduğu için ‘kule vinci’ ismini alan vinçler ise bilhassa inşaat kesiminin vazgeçilmezleri ortasında yer alır.

İlk olarak gemi üretiminde kullanılan bu sistem, inşaat alanında çalışan mühendislere ilham kaynağı olmuş olacak ki misal sistem, inşaat dalına özel olarak geliştirilmiş ve kule vinçleri ortaya çıkmıştır.

Kule vinçleri, aylarca sürecek inşaat projelerinin daha çabuk, daha inançlı ve daha az maliyetle bitmesini sağladığı için epey değerlidir.

Yüksek bir binanın imalinde, ağır gereçleri taşımak yahut yerini değiştirmek için kullanılan kule vinçleri, kolay bir yapıya sahiptir. Lakin suramı zordur. Kesimler halinde şantiyeye getirilen vinç, modülleri tek tek birleştirildikten sonra kullanıma hazır hale gelir.

Kule vinçlerinin ana parçaları şunlardır:

Temel

Temel, tüm yapıyı destekleyen vincin en değerli kısmıdır ve vincin montajına başlanmadan birkaç hafta evvel dökülen betondan yapılır. Vinç, bu tabana sabitlenir.

Direk (Sütun)

Direk, vincin çalışma yüksekliğini veren kiriş halindeki sütunları söz eder. Sabit bir kolon olmak yerine birbirlerine ve öteki vinç bileşenlerine cıvatalanabilecek halde tasarlanmıştır. Beton taban ve direk kolonları, vince istikrar sağlar ve devrilmesini önler.

Çevirme ünitesi

Çevirme ünitesi, vincin dönmesini sağlayan bir dişli ve motor düzeneğine sahiptir.

Çalışma kolu

Pergel olarak da bilinir. Direğe dik olarak uzanır ve yükü kaldıran kanca ve otomobile sahiptir.

Makine kolu (Denge ayağı)

Karşı pergel olarak da bilinen bu kol, vinci dengeleyen karşı tartılar ve kasnaklara sahiptir.

Kanca ve araba

Kanca, yükleri çeken ana yük taşıyıcı bileşendir. Otomobil ise kancanın direğe gerçek ileri geri ve aşağı üst hareket etmesini sağlar. Bu hareketler, otomobile bağlı kablolar ve makaralar sayesinde yapılır.

Operatör kabini

Vincin kontrol merkezidir ve çevirme ünitesine bağlıdır. Operatör kabine ulaşmak için direğin içindeki merdivenleri tırmanmak zorundadır.

Peki, kule vinçleri nasıl kurulur?

Yukarıda da bahsettiğimiz üzere vinç; parça modül birleştirilerek, üst üste konularak kurulur. Çok teknik ayrıntıya girmeden anlatalım:

• Öncelikle vincin standartlarına uygun taban hazırlanır ve vinç yavaş yavaş üstüne kurulmaya başlanır.
• Kuleyi oluşturan farklı uzunluklardaki modüller teker teker taşınabilir vinç ile üst üste yerleştirilir ve somunlar yardımıyla birbirine sabitlenir.
• Ana sınırlar oluşturulduktan sonra dönüş sistemi, kule ve kabin vince sabitlenir.
• Bom ya da kol ismi verilen modül, ana gövdenin üstüne yerleştirilmeden evvel istikrar yükleri ve halatın bulunduğu kısım sabitlenir.
• Denge sağlanması için kolun art kısmına yük koyulur. Bu sayede kol, vince basitçe sabitlenebilir.
• Kule vincinin en yüksek noktasına, rüzgar suratı bilgileri alınması için anemometre yerleştirilir.
• Eğer vinç çok yükseğe kurulmuşsa uçakları uyarmak için kırmızı ışıklandırma sistemi koyulur. Son denetimler yapılır ve vinç kullanılabilir hale gelir.

Kule vinçleri nasıl çalışır?

Kule vinçlerinin çalışma mantığı, tartı merkezi değiştikçe yükün vince yüklediği yükün azalması biçimindedir. En kolay biçimde anlatmak gerekirse, kule vinçlerini tahterevalliye benzetebiliriz. Ağırlık bindikçe istikrar sağlanmaya çalışılır. Bu yüzden de vincin öteki ucuna her vakit bir yük daha konulur. Yani vincin verimli halde çalışması, devrilmemesi için tartı istikrarı sağlanması gerekir.

Denge sağlandıktan sonra vinci çalıştıran şey, herkesin kestirim edeceği gibi motor gücüdür. Motor, vincin hem hidrolik hem de makara sistemine güç verir. Bu sayede vinç istenilen biçimde hareket ettirilir.

Çok teknik ayrıntılara girmeden bu sistemi biraz daha yakından tanımaya çalıştık. Husus hakkındaki niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.