Kullanıcılar olarak bir mobil uygulamadan beklentilerimiz çok da değişmiyor üzere hissedebiliriz. Instagram’da fotoğraflar görelim ve paylaşalım, Twitter’da gündeme göz atalım, taşınabilir bankacılık uygulamamız EFT sürecini düzgünce yerine getirsin, Getir market alışverişimizi halletsin kâfi.

Fakat kişisel olarak her ne kadar bu türlü hissetsek de, kullandığımız her taşınabilir uygulamanın bize giderek daha fazla şey sunmaya başladığını fark etmişizdir. Bunun gerisinde son yıllarda yükselişe geçen ‘Super App’ kavramı var. Gelin Instagram’ın bir daha asla eskisi üzere olmayacağını bize gösteren bu Super App nedir, neden yükselişe geçti ve hangi uygulamalar Harika App olma yolunda ilerliyor bir bakalım…

Super App aslında çok da yeni bir kavram değil

Super App birinci olarak 2010 yılında BlackBerry’nin kurucusu Mike Lazaridis tarafından kullanılan bir söz. O devirlerde örnekleri olan bir teknoloji kavramından çok bir fikir olarak konuşuluyordu. 

Lazaridis ise bu kavramı kullanıcıların tıpkı anda pek çok şeyi yapabileceği, üçüncü parti uygulamalarla da entegre çalışabilen kapalı bir uygulamalar ekosistemi olarak tanımlanmıştı. Yani bir harika app’in içinde birden çok hizmet için entegre çalışan küçük uygulamalar bir ortada olacak ya da o tek muhteşem app birebir anda birden çok hizmeti bünyesinde barındıracaktı. Böylelikle kullanıcılar tüm işlerini tek bir uygulamada halledecek, uygulamalar ortasında gezinmek zorunda kalmayacaktı.

Super App fikri Çin’de WeChat ile yükselişe geçti

Super App ile ilgili ufak bir arama yaparsanız karşınıza en çok çıkan ismin WeChat olduğunu görürsünüz. Bunun sebebi, WeChat’in birinci ve en büyük muhteşem app örneği olması.

WeChat, başlangıçta WhatsApp gibisi bir iletileşme ve arama uygulaması olarak kullanıma sunuldu. Lakin yıllar içerisinde izlenen üstün app siyaseti, uygulamayı Çin’in bir numaralı uygulaması haline getirdi ve milyarlarca dolarlık ticaretin döndüğü bir platforma dönüştürdü.

Geliştiricilere WeChat içinde kullanılabilecek küçük uygulamalar geliştirme müsaadesi verildi ve vakit içerisinde yalnızca WeChat’e girerek kullanılabilecek, aklınıza gelen her alanda hizmet sunan üç milyondan fazla uygulama platforma dahil edildi. 

Böylece WeChat üzerinden arkadaşlarla konuşmanın yanında haber okumak, araç kiralamak, yemek söylemek ya da pasaport başvurusu yapmak mümkün hale geldi. Bu da WeChat’i başarılı bir muhteşem app örneği haline getirdi.

Çin’in bir numaralı uygulaması WeChat, o denli yaygın bir uygulama ki, bir sokakta yürürken satıcıdan aldığınız bir ‘sokak lezzetinin’ ödemesini bile saniyeler içinde WeChat üzerinden QR kod okutarak yapabiliyorsunuz. Kısaca bu üstün app, Çin’de her yerde ve hayatın her alanında kullanılıyor.

Asya’da her geçen gün daha fazla kullanıcıya ulaşan muhteşem app’ler, Afrika’da da yükselişte. Sebebi ise ‘ucuz ve düşük düzey telefonlar’

Super app’ler her ne kadar yola Asya’da çıkmış olsa da, son yıllarda Afrika’da da pek çok mahallî harika app yükselişte. Bunun en büyük sebebi olarak ise Afrika genelinde düşük düzey telefon kullanımının yoğunluğu gösteriliyor. 

Kullanıcıya kusursuz bir tecrübe sunamayan düşük düzey telefonlarda, kullanıcılar da haliyle tek uygulamayla her şeyi çözen muhteşem app’lere yönelmişler. Afrika genelinde tanınan olan birçok üstün app var ve bu uygulamalarla pek çok şeyi tek bir yerden halletmek mümkün.

Benzer bir durumun pek çok Orta Doğu ülkesinde de geçerli olduğu ifade ediliyor. Lokal teknoloji şirketlerinin yöneldiği bi üstün app alanında her geçen gün daha fazla uygulama geliştiriliyor. 

Konunun Instagram’la, Twitter’la ne alakası var?

Bir muhteşem app olarak geliştirilmiş ya da gelen yeniliklerle yıllar içerisinde bir harika app’e dönüşmüş uygulamalardan kabaca bahsettik. Pekala tüm bunların Instagram, Twitter, TikTok üzere uygulamalarla ne alakası var?

Aslında bu sorunun yanıtı hepimizin günlük toplumsal medya tecrübesinde gizli. Kesinlikle karşınıza çıkmıştır, geçtiğimiz haftalarda ‘Instagram’ı yine Instagram yapın’ kampanyası başlatılmıştı. Kim Kardashian üzere pek çok Instagram ünlüsünün de dahil olduğu bu kampanyada Instagram’ın giderek TikTok’a benzemesi eleştirilmiş, bir fotoğraf uygulaması olduğu hatırlatılmıştı.

Benzer durumlar son devirde Twitter ve TikTok üzere uygulamalar için de konuşuluyor. Örneğin Twitter sesli sohbet odaları özelliği eklediğinde ya da TikTok alışveriş özellikleri dahil ettiğinde daima tıpkı sesleri duyduk. ”Ne oluyor bu uygulamalara?”

Cevap kolay; muhteşem app olma yolunda süratle ilerliyorlar. Elon Musk’ın Twitter’ı satın alacağı haberler birinci çıktığında, Twitter’ı bir muhteşem app yapmak istediğinden bahsetmişti örneğin. Instagram’ın en doruktaki koltuğunda oturan Adam Mosseri, neredeyse bir yıl evvel yaptığı bir açıklamada açıkça ‘Instagram’ın artık bir fotoğraf paylaşma uygulaması olmadığını’ belirtmişti… Uygulamada arama özelliklerinin geliştirilmesinden mağaza ve alışveriş özelliklerine, pek çok yenilik bu sözleri destekledi.

Yani her ne kadar kullanıcılar olarak ardındaki matematiği anlamasak ve tecrübemizi kötüleştirdiğini düşünsek de tüm büyük uygulamaların grupları, üstün app olabilmek için her geçen gün daha fazla özelliği uygulamalarına dahil etmeye devam ediyorlar. Biz de başlangıçta sevmediğimizi söylesek de, zaman içerisinde tüm yenilikleri kabul ederek kullanıyoruz.

Şunu da belirtmek gerekir ki Instagram, Twitter ve TikTok üzere büyük uygulamalar şimdi tam olarak ‘super app’ değiller. Fakat izledikleri siyaset, maksatlarının bu olduğunu bize açıkça gösteriyor.

Aslında kulağa hayli mantıklı geliyor, pekala niçin bu yeniliklerden rahatsız olup ‘eski Instagram’ı istemeye’ devam ediyoruz?

Sağladığı çok pratikliğe karşın kullanıcıların neden Instagram’a sürekli daha fazla özellik gelmesinden ve uygulamanın değişik bir şeye dönüşmesinden hoşlanmadığını çözmek çok kolay olmayabilir. Ancak anlaşılabilir…

Çünkü her yenilikte uygulamayı kullanmaya dair davranışlarımızın da değişmesi gerekiyor. Bazen sevdiğimiz bir özellik geri planda kalıyor ve bundan hoşlanmıyoruz. Bazen, gelen yeni özellikler yüzünden platformda artık sadece ‘bakmak, izlemek ya da dinlemek’ için var olan daha pasif tüketiciler pozisyonunda olduğumuzu hissedebiliyoruz. Sonuçta bir kedi fotoğrafı çekip paylaşmakla reels üretmek birebir şey değil…

Ancak sonuçta birçok vakit bu özellikleri benimseyip bir müddet sonra yeni normalimiz olmasına müsaade veriyoruz. Örneğin reels’lar başlangıçta anlamsız geliyordu, alışamamıştık. Ancak istatistikler gösteriyor ki artık Instagram’da en çok vakit geçirilen yerlerin başında reels’lar geliyor.

Burada Instagram’ı en tanınan örnek olduğu için konuşuyoruz lakin benzeri bir mantık tüm uygulamalar için geçerli. Twitter’ın bir ‘mikroblog’ olarak çıktığı yolculuğu sonunda geçirdiği tüm değişimler de kullanıcıları tarafından misal yorumlar almıştı…

Kullanıcılar istemediğini söylemesine karşın neden Instagram, Twitter üzere uygulamalar super app’e dönüşme konusunda bu kadar ısrarcı?

Super app’lerle ilgili olarak şimdiye kadar verdiğimiz örnekler, bu uygulamaların kullanıcıların hayatını kolaylaştırmaktan öteki bir şey yapmadığı istikametinde. Sonuçta birebir uygulamadan yemek siparişi verip, hiçbir diğer uygulamaya geçmeye gerek kalmadan birkaç haber okuyup, ansızın muhtaçlığımız olan o şeyi hatırlayıp pat diye yeniden tıpkı uygulamadan alışveriş yapmak, fatura ödeyebilmek kulağa makûs gelmiyor. 

E uygulama geliştiriciler de muhakkak ki bunu bizim yararımıza yapıyorlar… O denli değil mi? Alışılmış ki değil… Kullanıcı tecrübesini güzelleştirerek ekran süresini aşikâr bir uygulama için artırmak natürel ki o uygulamanın geliştiricilerinin amaçlarından biri. Harika app’ler de bu ekran mühletini ve kullanım oranlarını artırdığı için bu manada karşılıklı yarar sağlıyor, bu gerçek. Lakin tek münasebet bu değil.

Özellikle Meta üzere reklam gelirlerine dayalı büyüyen şirketlerin son yıllarda veri toplama ve bunları kullanma konusunda yaşadıkları problemleri biliyoruz. Her geçen gün bu mevzuda önlerine daha fazla mani çıkıyor. Üçüncü parti uygulamalardan ve internet sitelerinden bilgi toplamak ve bunları kullanmak, teknoloji devleri için giderek imkansız hale geliyor.

Apple, aygıtlarından üçüncü parti uygulamalar için bilgi toplama ve kullanma imkanlarını hayli sınırladı. Kapalılık ve güvenlik şuuruyla ve ülkelerden gelen yaptırımlarla derinleşen bu husus, Google’ı da Android için benzeri siyasetler üretmeye itti. Lakin bu, Meta üzere şirketlerin işini oldukça zorlaştırdı.

Peki ya zati her adımı tek bir uygulama üzerinde atan kullanıcılardan topladıkları bilgileri tekrar o tek uygulama için kullanabilselerdi? 

İşte teknoloji devlerini üstün app’ler konusunda bu kadar ısrarcı hale getiren gerçeklerden biri de bu. Bir yandan tüm gün boyunca o uygulamayı kullanan milyonlarca beşerden tek bir uygulama müsaadesiyle sınırsız bilgi toplama bahtı, bir yandan da bu dataları sıkıntısızca entegre uygulamalar ve reklamlar için kullanma imkanı…

Günümüzde muhteşem app olma yolunda adım atan öbür hangi uygulamalar var?

Bu hususta Trendyol’u ve Getir’i şimdiki birer örnek olarak sunabiliriz.

Getir, son aylarda üst üste attığı adımlarla giderek bir harika app’e dönüşmeye başladı. Market siparişleri oluşturabileceğimiz bir uygulama olarak yola çıkan uygulama olarak yola çıkan Getir, akabinde yemek siparişleri verebilmemize imkan sağladı. Sonra bir baktık ki Getirİş, GetirAraç üzere pek çok yenilikle iş ilanlarından araç kiralamaya birebir anda çok fazla hizmet alanı var oldu.

Trendyol da benzeri bir çizgide ilerledi. Birinci olarak alışveriş yapabildiğimiz bir e-ticaret platformu olan Trendyol, sonra market ve yemek siparişleri de verebildiğimiz bir platforma dönüştü. Trendyol Cüzdan üzere uygulama içi özelliklerle ödeme konusunda da geliştirmeler yapıldı. Ayrıyeten uygulama içerisindeki görüntü içeriklerle ve koleksiyonlarla birebir vakitte vakit geçirilecek, içerik tüketişlecek bir platform için de adımlar atıldı. Finansal teknoloji uygulamalarında da emsal senaryolarla karşılaşmak mümkün. Gelecekte de sayılarının artacağını söylersek yanılmış olmayız…

Kaynaklar: The Wall Street Journal, World Economic Forum, The Verge, Forbes