Gün içerisinde daha evvel hiç bağlantıya geçmediğimiz, bilgilerimizi paylaşmadığımız taraflarca aranabiliyor, bu taraflardan iletiler alabiliyoruz. Üstelik bu duruma bazı hukuk ofislerinde da rastlayabiliyoruz. Pekala, bilgilerimiz nasıl bu ofislerin eline geçiyor? Sizi aradıklarında ne yapmalısınız?
Bu soruların yanıtlarını vermek ve aslında kişisel hak ve özgürlüklerimize ışık tutmak için, herkesle emsal bir olay yaşayan Avukat Samet Eşer ile bağlantıya geçtik. Gelin, soruların karşılıklarına tek tek bakalım.
Hukuk ofisleri, irtibat bilgilerimizi nasıl elde ediyorlar?
Eşer tarafından paylaşılan bilgilere nazaran hukuk ofisleri, olağan koşullarda, yani hukuk çerçevesinde sadece ilgili kişinin bağlantı bilgilerini KENDİSİNİN paylaşmasıyla yahut oburu aracılığıyla paylaşılmasına AÇIK İSTEK VERMESİYLE mümkün oluyor.
Fakat ofisler, yukarıdakilerden birini daha evvel hiç yapmamış olsanız bile sizlerle irtibat kurabiliyorlar. İşte burada, hukuka alışılmamış yollar devreye giriyor. Eşer’in kendi deneyimlerine nazaran ofisler, aşağıdaki yollarla bağlantı bilgilerinize hukuka alışılmamış bir halde ulaşabiliyor:
- Hasar danışmanlık ve sigorta şirketleri üzerinden
- Hastane çalışanları üzerinden
- Oto tamirhaneleri üzerinden
- Ekspertiz kurumları üzerinden
- Araç kiralama şirketleri üzerinden
- Diğer kişi ve kurumlar üzerinden
İlk üç unsur, tek bir olay sonrasında vuku bulabiliyor:
Kişi bir trafik kazası geçirdiyse yahut trafik kazasına karıştıysa yolu kuvvetle beklenen hastaneye, emniyete ve oto tamirhanelerine düşer. Gerekli kayıtların tutulabilmesi açısından hastanelerde, emniyette ve oto tamirhanelerinde bireylerin bağlantı bilgileri alınır.
İş, bu noktadan sonra patlıyor. Şahısların bu irtibat bilgileri, teze nazaran hastane çalışanları, emniyet çalışanları ve oto tamirhaneleri tarafından belirli bir kurul karşılığında hasar danışmanlık ve sigorta şirketlerine yahut onlarla bağlantılı/bağlantısız çalışan türlü hukuk ofislerine verilir.
Ardından hukuka ters bir halde bireylerin irtibat numaralarına sahip olan hukuk ofisleri şahısları arar ve vekilliğini yapabileceğini söyler. Genelde birçok vatandaş hukuk ofislerinin vatandaşlara bu formda ulaşmasının hukuka muhalif olabileceği ihtimalini düşünmez.
Fakat düşünse bile arayan hukuk ofisleri yahut hasar danışmanlık/sigorta şirketleri, bir palavradan bir savunma sunabiliyor. Bu bilgilerin bir havuzdan alındığını vs. söyleyebiliyorlar. Ama bu gerçek değildir. Çünkü ayrıntı sorulduğunda yaptıkları işin hukuka ters olduklarını bildikleri için aramayı çabucak sonlandırmaktadırlar.
Hasar danışmanlık/sigorta şirketlerinin yahut hukuk ofislerinin çalışanlarının hastanelerin acil kısmında beklediği ve trafik kazası/iş kazası vs. geçiren birini görüp irtibat bilgilerini aldıkları da argüman edilen prosedürlerden biridir.
Ekspertiz kurumlarından nasıl alınıyor?
Ekspertiz kurumlarının da hasar danışmanlık/sigorta şirketleri ve hukuk ofislerine veri transferi yaptığı da tez edilen yollardan biridir. Bu prosedürde ekspertiz kurumları kaza geçiren araç ve sahiplerini tespit eder ve buna dair şahsî bilgileri hukuka muhalif olarak paylaşır.
Peki, araç kiralama şirketleri nasıl rol oynuyor?
Araç kiralama süreçlerinde de irtibat bilgileri istenmektedir. Bu bağlantı bilgilerine dair dataların de özellikle kurumsal olmayan araç kiralama şirketleri tarafından hukuka alışılmamış olarak 3. şahıslara satıldığı/aktarıldığı sav edilmektedir.
Tabii açıklama bunlarla sonlu değil:
Çeşitli sebeplerle bağlantı bilgilerimizi çeşitli kişi ve kurumlarla paylaşırız. Örneğin X mağazasında alışveriş yaparken kasada bağlantı bilginiz anket/kayıt vs. için istenebilir. Bu örnekte şirket sizden aldığı bilgileri Şahsî Bilgileri Müdafaa Kanunu çerçevesinde işleyecekse sorun yoktur.
Fakat data sürece faaliyeti yapılmıyorsa yahut bağlantı bilgisi isteyen kişi ve kurumların güvenilirliği konusunda kuşku duyuluyorsa iletişim bilgilerinin paylaşılmaması gerekmektedir.
Peki, bilgilerimizi hukuka karşıt yollardan edinen kişi ve kurumlara karşı ne yapabiliriz?
Öncelikle irtibat bilgilerimize nasıl ulaştıklarını öğrenmeliyiz. Çünkü bu konu hukuka terslik noktasında belirleyici olacaktır. Şayet irtibat bilgilerimize hukuka ters yollardan ulaşıldığını düşünüyorsanız:
- Cumhuriyet Başsavcılığına giderek cürüm duyurusunda bulunabilirsiniz.
- a. TCK 136/1: Ferdî dataları, hukuka alışılmamış olarak bir diğerine veren, yayan yahut ele geçiren kişi, iki yıldan dört yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılır.
- İlgili kurumun KVKK uyarınca belirlenen “veri sorumlusuna” başvurabilir ve ferdî bilgilerinize dair KVKK 11.maddede sayılan haklarımızı talep edebilirsiniz.
- İleti İdare Sistemi’ne girerek ( https://iys.org.tr ) ticari elektronik irtibat müsaadesi verdiğiniz kurumları görüntüleyebilir ve irtibat müsaade ayarlarını değiştirebilirsiniz.
- Kişisel Dataları Müdafaa Kurulu’na (https://sikayet.kvkk.gov.tr) şikâyette bulunabilirsiniz.
- İletişim bilgilerinize hukuka ters yollardan ulaşılması ile ilgili bir maddi/manevi zararınız varsa hukuk mahkemelerinde tazminat davası açabilirsiniz.
ÖNEMLİ: Harekete geçmeden evvel şahsî bilgi kavramına dair de bilmeniz gereken şeyler var:
Söz konusu kişi ve kurumlara karşı harekete geçmeden evvel, vatandaş olarak ferdî bilgi kavramına dair şunları bilmemiz gerekiyor:
- Kişisel bilgi, kimliği makul yahut belirlenebilir gerçek bireye ait her türlü bilgiyi kapsamaktadır.
- Kişisel bilgiler ilgili kişinin açık isteği olmaksızın işlenemez.
- Kişisel bilgiler lakin KVKK m.5’te sayılan hallerden birinin varlığı hâlinde, ilgili kişinin açık isteği aranmaksızın işlenebilir:
a) Kanunlarda açıkça öngörülmesi.
b) Fiili imkânsızlık nedeniyle isteğini açıklayamayacak durumda bulunan yahut isteğine tüzel geçerlilik tanınmayan kişinin kendisinin ya da bir diğerinin hayatı yahut vücut bütünlüğünün korunması için zarurî olması.
c) Bir mukavelenin kurulması yahut ifasıyla direkt doğruya ilgili olması kaydıyla, mukavelenin taraflarına ilişkin şahsî bilgilerin işlenmesinin gerekli olması.
ç) Data sorumlusunun türel yükümlülüğünü yerine getirebilmesi için zarurî olması. d) İlgili kişinin kendisi tarafından alenileştirilmiş olması.
e) Bir hakkın tesisi, kullanılması yahut korunması için data işlemenin zarurî olması.
f) İlgili kişinin temel hak ve özgürlüklerine ziyan vermemek kaydıyla, data sorumlusunun legal menfaatleri için bilgi işlenmesinin mecburî olması.
Verilerinizi tutan taraflara yönelik haklarınızı da hatırlatalım:
Herkes, bilgi sorumlusuna başvurarak kendisiyle ilgili;
a) Şahsî data işlenip işlenmediğini öğrenme,
b) Ferdî dataları işlenmişse buna ait bilgi talep etme,
c) Ferdî dataların işlenme maksadını ve bunların emeline uygun kullanılıp kullanılmadığını öğrenme,
ç) Yurt içinde yahut yurt dışında ferdî bilgilerin aktarıldığı üçüncü bireyleri bilme,
d) Ferdî dataların eksik yahut yanlış işlenmiş olması hâlinde bunların düzeltilmesini isteme,
e) 7 nci unsurda öngörülen koşullar çerçevesinde ferdî bilgilerin silinmesini yahut yok edilmesini isteme,
f) (d) ve (e) bentleri uyarınca yapılan süreçlerin, şahsî bilgilerin aktarıldığı üçüncü bireylere bildirilmesini isteme,
g) İşlenen dataların münhasıran otomatik sistemler vasıtasıyla tahlil edilmesi suretiyle kişinin kendisi aleyhine bir sonucun ortaya çıkmasına itiraz etme,
ğ) Ferdî bilgilerin kanuna ters olarak işlenmesi sebebiyle ziyana uğraması hâlinde zararın giderilmesini talep etme,
haklarına sahiptir.
Sonuç itibariyle, ferdî bilgilerin ne kadar önemli olduğunu, kanunlar tarafından sıkı sıkıya korunduğunu ve mümkün data ihlalleri karşısında bireye geniş haklar tanındığını görmekteyiz. Bu sebeple, birey olarak bu haklarımızı bilmeli, benimsemeli ve ihlal edenler karşısında gerekli hukuksal süreçleri başlatmalıyız.
Sn. Avukat Samet Şener’e takviyeleri için teşekkür ediyoruz.