Sıcak bir içecek içmeyi tercih ettiğinizde bu içecek, size kâğıt bir bardak içinde sunulacaktır. Tanınan kahve zincirlerinde, fast-food restoranlarında, okul kantinlerinde ve hatta daha nicesinde durum yıllardır tıpkı halde ilerlemekte.

Fakat, aslında bilim dünyası sıcak sıvı ve kâğıt bardaklar ortasındaki olumsuz ilgiyi tekraren ortaya koymuştu. Gelin, kâğıt bardakların aslında sağlığımızı nasıl tehdit edebileceğini bilimsel araştırmalar ışığında anlatalım.

Kâğıt bardaklar mikroplastik saçıyor!

Bu yazımızda referans alacağımız araştırma, 2020 yılında yayımlanan ve bugüne kadar 44 referans ve 58 atıf alan “Tek kullanımlık kağıt bardaklardan sıcak suya salınan mikroplastikler ve başka ziyanlı maddeler” başlıklı araştırma olacak.

Hindistan Kharagpur Teknoloji Enstitüsü’nden Ved Prakash Ranjana, Anuja Josephb ve Sudha Goel tarafından yayımlanan araştırma, 5 farklı kâğıt bardak üreticisinin bardaklarıyla gerçekleştirildi. Ortaya çıkan sonuç da hayli korkutucuydu.

Sonuçlara geçmeden evvel bir kâğıt bardakta kullanılan materyallere bakalım:

Günümüzde ellerimizde bulunan neredeyse her kâğıt bardak, birebir malzemelerlerle üretiliyor. Bardaklarda içeceğin konulduğu iç kısmı, birçok eserde kullanılan termoplastik çeşidi ‘polietilen’ ile kaplanıyor. Kimi bardaklardaysa bir polimer çeşidi olan ‘kopolimer’ kullanılabiliyor.

Bu plastik, sıcak suyla temasa geçtiğinde çözülüyor, içeceğe karışıyor ve vücudumuza giriyor!

Bilim insanları, gerçekleştirdikleri araştırmada kâğıt bardaklara sıcaklığı 85 ila 90 derece arasında olan su koydu. Bu su, bardakta 15 dakika boyunca bekletildi. Sonrasında floresan mikroskobu ile yapılan incelemelerde elde edilen sonuç ise şu haldeydi:

“Kâğıt bardaklar sıvıya mikroplastik parçacıklar saldı. Plastik astarlı tek kullanımlık bir kâğıt bardak (100 ml) yaklaşık 25.000 mikron boyutunda mikroplastik sızdırabilir.”

Peki, mikroplastikler hayatımızı nasıl tehlikeye atıyor?

Mikroplastiklerin insan sıhhatine ziyanı uzun yıllardır bilim dünyasının ilgi bahislerinden birisi olmaya devam ediyor. Bugüne kadar yapılan çalışamalardan kimileriyse hayli ciddi sayılabilecek hipotezlere yer verdi. Bu hipotezlerden kimileri şu haldeydi:

• Vücuttaki özgür radikal düzeyinin antioksidan düzeyine nazaran daha yüksek olması sonucunda oluşan Oksidatif gerilim (Bir öbür deyişle ‘vücudun paslanması’)
• DNA hasarı ve iltihabı
• Hücrelere yahut dokulara girecek kadar küçüklerse, yabancı bir varlık olmaları nedeniyle hücreyi tahriş edebilecek olmaları
• Kanserojen unsurları tutabilmeleri nedeniyle birçok çeşitli sıhhat problemlerine yol açabilecek olmaları
• İnsan patojenlerinin bilhassa plastik atıklarla güçlü bir bağı olması nedeniyle çeşitli sıhhat problemlerinin yaşanabilecek olması (Hatta 2016 yılında koleraya neden olan Vibrio cholera isimli bir patojenin mikroplastiklere bağlandıkları gözlemlenmişti.)

Fakat bunlar ve öbür tüm ihtimaller, şimdi tam olarak kanıtlanmış durumda değiller. Bilim insanları, mikroplastiklerin direkt değil, dolaylı olarak da insan hayatına ziyan verebileceği ihtimali üzerinde duruyorlar. Öte yandan mikroplastiklerin ömrümüzün en temel yapı taşları olan mikroorganizmalara ziyanı ise tekraren kanıtlandı.

Dolayısıyla yalnızca ‘insana etkisi’ kapsamında düşünecek olursak, şimdi elle tutulur bir sonuca varılamadı. Ama ferdi olarak gelecekte tespit edilebilecek sonuçlara karşı şimdiden tedbir almak için, kâğıt bardaklardan uzak durmakta yarar var. Bu kapsamda birtakım dev isimler de aslında hazırlıklara başlamıştı:

Kaynaklar:

• Microplastics and other harmful substances released from disposable paper cups into hot water
• The role of oxidative stress during inflammatory processes
• Plastic and Human Health: A Micro Issue?
• Dangerous hitchhikers? Evidence for potentially pathogenic Vibrio spp. on microplastic particles