Hayatta vakit zaman hepimiz telaşlı hisseder ve anlık his değişimleri yaşarız. Bu çeşit durumlar nevroz olarak isimlendirilir ve farklı tesirlere karşı gösterilen bir reaksiyon olarak kabul edilebilir. Fakat kişinin daima nevroz durumunda olması ve hayata karşı devamlı tetikte olması bir cins kişilik bozukluğu olan nevrotizm olabilir. Nevrotik kişilik özelliklerini tanımlayan kimi ana başlıklar da vardır.

Nevrotizm aslında tek bir tariften ibaret değildir. Kişinin daima telaş duymasının ya da sık sık his değişimi yaşamasının altında farklı nedenler ve ortaya çıkan farklı belirtiler olduğu için birtakım alt tipler üzerinden tanımlanmaktadır. Ne olursa olsun tahlilsiz olmadığını ve bir halde tedavinin mümkün olduğunu unutmamanız gereken nevrotizm nedir, nevrotik kişilik özellikleri nelerdir gelin tüm ayrıntılarıyla inceleyelim.

Temelden başlayalım, nevrotizm nedir? 

Nevrotiklik olarak da isimlendirilen nevrotizm, bir çeşit kişilik bozukluğudur. Nevroz ile karıştırılmamalıdır zira nevroz, kişinin fobi üzere kimi temel kaygılara ya da birtakım özel durumlara karşı gösterdiği nevrotik yansıdır. Nevrotizm ise artık bu yansıların kişinin hayatının bir modülü yani kişilik özelliği haline geldiği durumlardır. 

Nevrotizm tanısı konulan şahısların hayatının merkezinde büyük bir dert vardır ve hayatları bu derdin etrafına heyeti temeli sağlam olmayan bir yapı olduğu için sık sık ani his değişimleri yaşamaktadırlar. Kalıtsal nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan nevrotizm, bilhassa büyüme çağında maruz kalınan çevresel faktörler nedeniyle tam bir kişilik özelliği haline gelmektedir.

Nevrotizmin temelindeki nevroz çeşitleri:

• Bunaltı nevrozu
• Fobik nevroz
• Histerik nevroz
• Obsesif kompulsif nevroz
• Depresif nevroz

Bunaltı nevrozu:

Kişinin yaşadığı telaş durumu daima hale geldiyse ve ruhsal olan bu durum artık fizikî belirtiler gösteriyorsa temelinde bunaltı nevrozu yatmaktadır. Kaygı durumunda görülen kalp çarpıntısı, göğüs sıkışması, nefes zorluğu ve çok terleme bunaltı nevrozuna örnektir. 

Fobik nevroz:

Fobik nevroz, kişinin bir fobiye karşı duyduğu çok kaygı durumudur. Bu durumu nevrotik kişilik bozukluğu haline getiren ise ortada rastgele bir tehdit olmamasına karşın kişinin kendisini daima tehlikede hissederek endişe duymasıdır.

Histerik nevroz:

Histerik nevroz, bunaltı nevrozunun bir üst evresidir. Histerik nevroz yaşayan kişi ortada rastgele bir sebep olmamasına karşın duyduğu dert ve endişe nedeniyle hareket etmekte zahmet çekerek elini, ayağını oynatamadığını söyler.

Obsesif kompulsif nevroz:

Obsesif kompulsif nevroz durumu, kişinin korku ve kaygı hissini bir saplantı haline getirdiği durumlardır. Birden fazla vakit kelam konusu kaygı ve endişe kişinin geleceği ile ilgilidir. Obsesif kompulsif nevroz yaşayan kişi devamlı telaş dolu niyetlerle boğuşur.

Depresif nevroz:

Distimi nevroz olarak anılan depresif nevroz durumu, kişinin artık neredeyse hayattan kopma noktasına geldiği bir durumdur. Depresif nevroz yaşayan kişinin telaşları o kadar yüksektir ki artık yürümek, yemek yemek, konuşmak üzere temel hareketleri bile gereksiz görür. Bu bireylerin yaşama isteği kaybolmuştur. 

Peki nevrotik kişilik özellikleri nelerdir? 

• Dünyayı inançsız bir yer olarak tanımlarlar.
• Sürekli korku hissederler.
• Sürekli dehşet hissederler.
• Sürekli streslidirler.
• Her vakit en olumsuzu düşünürler.
• Geleceğe umutsuz bakarlar.
• Yaşadıkları durumlara karşı gösterdikleri haller abartılır.
• Psikolojik sıkıntıları fizikî belirtiler gösterir noktaya gelebilir.
• Başkalarını suçlama eğilimi gösterirler.
• En ufak bir tartışmada savunmaya geçerler.
• Güvensizdirler.
• Terk edilme korkusu yaşarlar.
• Karar vermekte zorluk yaşarlar.
• Çabuk heyecanlanırlar.
• Sosyal irtibatta utangaçtırlar.
• Bencil davranışlar sergilerler.
• Alkol ve uyuşturucu kullanabilirler.
• Daha hafif olaylarda tüm bu sıkıntıları avantaja dönüştürebilirler.

Nevrotik kişilik bozukluğu yaşayan bireylerde görülen ortak özelliklerden kimileri bu biçimde olsa bile bu özellikler herkeste görülüyor demek hakikat değildir. Nevrotizmin birtakım dereceleri vardır. Yüksek dereceli hadiselerde bazen tüm bunlar görülür ve kişinin hayatını olumsuz tesirler. Düşük dereceli hadiselerde ise daha az görülür ve bazen avantaja dönüştürülebilir.

Örnek vermek gerekirse yarın öğleye yetiştirilmesi gereken bir sunum var diyelim. Yüksek dereceli nevrotizme sahip olan kişi sunumun asla yetişmeyeceğini, yetişse bile makus olacağını, kovulacağını, hayatta her vakit başarısız olduğunu düşünür. Düşük dereceli nevrotizme sahip olan kişi ise bunlara misal kanılara sahip olsa bile çalışmasını aksatmaz ve telaş duyduğu için çok daha hassas çalışarak berbat bir şey yaşamamak için çok daha başarılı bir sunum hazırlar. 

Nevrotizm neden olur?

• Kaygıların bir türlü denetim altına alınamaması
• Korkuların bir türlü denetim altına alınamaması
• Obsesif kompulsif bozukluklar
• Sosyal fobiler
• Bipolar bozukluk
• Travma sonrası gerilim bozukluğu
• Kaygı bozukluğu

Nevrotizme yani bireyde görülen nevrotik kişilik bozukluğuna neden olan durumlardan kimileri bu biçimde. Uzmanlara nazaran nevrotizmin temelinde kalıtsal faktörler yatar yani genetik bir rahatsızlıktır. Lakin kişinin bilhassa büyüme periyodunda maruz kaldığı çevresel faktörler bu riski daha da arttırır. Erken fark edilip müdahale edilmezse de büyük bir sorun haline gelebilir. 

Nevrotik kişilik bozukluğu tedavi edilebilir mi?

Bazı uzmanlara nazaran nevrotizm tanısı konulmuş nevrotik kişilik bozukluğuna sahip olan bir kişi, hayatı boyunca bu ruhsal rahatsızlığı taşıyacaktır. Kesin bir tedavi mümkün olmasa bile en azından nevrotizm derecesi düşürülerek kişinin hayat kalitesi arttırılabilir. Hatta o kadar azalır ki birden fazla vakit hissedilmez hale bile gelebilir.

Yapmanız gereken birinci şey dertlerinizi, kaygılarınızı ve tasalarınızı kabul etmektir. Evet ben bunları hissediyorum dedikten sonra tüm bunları sevdiklerinizle paylaşın. Kişinin sırtında büyük bir yük olan bu fikirler anlattıkça, paylaştıkça, konuştukça hafifleyecektir. Atacağınız öbür bir adım ise niyetlerinizi değiştirmektir.

Evet telaşlarınız, kaygılarınız, kaygılarınız var fakat unutmayın, şayet nevrotik kişilik bozukluğuna sahipseniz tüm bunları fikirlerinizle siz üretiyorsunuz. Bu nedenle saplantılı bir halde tıpkı şeyleri düşünmek yerine sizi rahatsız eden hususa farklı bir açıdan yaklaşarak sıkıntı da olsa fikir yapınızı değiştirmeye çalışın. Günlük tutun, içinizi dökün. Şayet artık bu durum sizi ve etrafınızı etkileyecek hale geldiyse kesinlikle bir uzmandan yardım alın.

Kişinin devamlı dert ve dehşet hissetmesi sonucu ortaya çıkan bir kişilik bozukluğu olan nevrotizm nedir, nevrotik kişilik özellikleri nelerdir gibi soruları yanıtlayarak bahis hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Anlattıklarımız sadece bilgilendirme maksatlıdır. Tüm sıhhat bahislerinde olduğunu nevrotizm konusunda da en yanlışsız ve size özel bilgiyi uzman bir psikologdan almanız gerektiğini unutmayın.