Semazenler sema gösterisi yaparken ney gibi çalgılar eşliğinde kollarını iki tarafa yanlışsız açarlar; sağ avuçları gökyüzüne, sol avuçları ise yeryüzüne bakar. Bu hareketlerle birlikte kendi etraflarında başları sağa eğik bir halde dönerler.

Bu sırada semazenlerin baş dönmesi, mide bulantısı üzere sorunlar yaşamadıkları biliniyor. Bu durumun nasıl mümkün olduğunu sizler için araştırdık.

Semazenler, dönerken bakışlarını muhakkak bir noktaya odaklarlar.

Bu sayede baş dönmesi hissi azalır. Ayrıyeten sema sırasında zikir yaparak başlarında meydana gelebilecek uyuşukluğu da engellemiş olurlar. Hiçbir vakit gözlerini kapatmazlar ve hafif açık meblağlar. Böylelikle baş dönmesi, mide bulantısı üzere sorunlar ortaya çıkmaz.

Sabit bir noktaya bakarak tek eksende dönmelerinin yanı sıra farklı bir neden daha bulunuyor.

Baş dönmesinin kaynağı, iç kulaktaki vestibüler sistemdir.

İç kulakta bulunan bu sistem, dengeden ve motor uyumdan sorumludur. Vestibüler sistemde üç tane yarı dairesel kanal bulunur. Bu kanalların içindeki sıvı, başın yönelimine nazaran hareket eder. Sıvının hareketini algılayan tüy hücreleri de mekanik hareketi elektrik sinyaline dönüştürerek beyne iletir.

Yani döndükçe beyne bir sinyal iletilir. Bu üç yarı dairesel kanal birbirlerine eşit uzaklıktadır. Semazenler sema yaparken başlarını sağa hakikat 20-25 derecelik bir açıyla şayet. Baş sağa gerçek eğik olduğunda üç kanal eşit olarak uyarıldığı için baş dönmesi yaşanmaz.

Semazenlerin baş dönmesi yaşamamasını sağlayan bir öteki etmen de kıyafetleridir. Tennure adı verilen bu uzun beyaz elbise gibisi kıyafetin alt kısmı döndükçe pervane üzere açılır. Birebir vakitte bu kıyafet, semazenin aerodinamik açıdan dönüşünü de kolaylaştırır.

Tıpkı semazenler üzere balerinler de kendi etraflarında dönmelerine karşın baş dönmesi yaşamıyorlar.

Bunun nedeni, Cerebral Cortex mecmuasında yayımlanan bir çalışmada yayımlanmıştı. Balerinlerin, parmak uçlarında yaptıkları dönüş hareketi; beyinlerinde, istikrarda kalmalarını sağlayacak yapısal bir değişikliğe neden oluyor. 

Basitçe açıklamak gerekirse; uzun yıllar parmak ucunda dönüş hareketi yapan balerinlerin, beyinleri bir müddet sonra baş dönmesi hissine karşı bir direnç kazanıyor. Yani bir nevi beyin, balerinlerin aldığı eğitime ayak uyduruyor. Bu sayede balerinler başları dönmeden şovlarını rahatlıkla tamamlayabiliyor.

Kaynaklar: Bilimgenç Tübitak, ABC Science