Bugün barış içinde yaşayan kardeş ülkeler üzere görünmelerine karşın Avrupa devletleri tarih boyunca savaşmış ve sayısız insanın kanı ellerine bulaşmıştır. 30 Yıl Savaşları olarak tarihe geçen bir savaşlar devri ise tahminen de Avrupa tarihinin en kara lekesidir. Büyük savaşların yanı sıra küçük çatışmaların ve büyük bir kıtlığın da yaşandığı 30 Yıl Savaşları boyunca 8 milyondan fazla insan hayatını kaybetti. 

Her şey Katolikliklik dışındaki her mezhebi yasaklayan bir kral ile başladı. Akabinde yaşanan isyanlar aslında bugün bile ortalarındaki barış pamuk ipliğine bağlı olan Avrupa devletlerini bir anda alevlendirdi ve herkes birbirine girdi. En sonunda barış sağlanmış olsa da yaşanan olaylar nedeniyle kıtadaki nizam bir daha eskisi üzere olmadı. Gelin 30 Yıl Savaşları nedir, nasıl sona erdi yakından bakalım ve bugünü bile etkileyen sonuçlarını görelim.

30 Yıl Savaşları nedir? Her şeyi tek bir yasak başlattı:

1618 – 1648 yılları ortasında neredeyse 17. yüzyılın birinci yarısı boyunca süren 30 Yıl Savaşları, Avusturya Arşidükü II. Ferdinand’ın Kutsal Roma İmparatorluğu’nun başına geçmesiyle başladı. II. Ferdinand’ın imza attığı birinci karar, imparatorluk hudutların içerisinde bulunan herkesin Katolik olmak zorunda olduğunu duyurmak oldu.

Bu karar, 1555 yılında imzalanan Augsburg Barışı’na tersti. Zira bu mutabakata nazaran genel bir dini yapı olsa bile herkes bulunduğu devlete nazaran dilediği dini seçebilirdi. Bu barış antlaşması sonrası Avrupa kıtasında Katolikliğin yanı sıra Protestanlık, Lutheranizm ve Kalvinizm üzere mezhepler ortaya çıkmış ve kendine takipçiler bulmuştu.

1583 – 1588 yılları ortasında yaşanan Köln Savaşı ve 1609 yılındaki Julich Veraset Savaşı yüzünden aslında Kutsal Roma İmparatorluğu patlamaya hazır bir bomba üzereydi. Çünkü bu imparatorluk özerk devletlerden oluşuyordu ve II. Ferdinand’ın aldığı bu karar, imparatorluğun temel taşlarını yerinden oynatacak üzereydi.

30 Yıl Savaşları’nın nedeni nedir? Birinci isyan Bohemya Krallığı’nda başladı:

II. Ferdinand’ın aldığı bu kararı iletmek için Bohemya Krallığı’na gelen bir elçi Prag Kalesi’nin camından dışarı atılmıştı. Zira Avusturya ve Çek soyluların yönettiği Bohemya Krallığı Protestandı. İsveç ve Danimarka – Norveç Krallıklarının da dayanağını alan Bohemyalı soylular isyan ederek 30 Yıl Savaşları’nı resmen başlatmış oldular.

1618 yılındaki isyanla başlayan 30 Yıl Savaşları’nın birinci on yılında Almanya da Protestan Birliğine katıldı. II. Ferdinand ise kendi üzere Katolik olan yeğeni İspanya Hükümdarı IV. Phillip ile anlaşmıştı. En kanlı çatışma ise Transilvanya’da yaşandı ve bu savaşa Polonyalılar da katıldı. Daha da ilginci, bu savaşa Osmanlı askerleri de katılmıştı. Kont Dracula efsanesini başlatan olaylar burada yaşanmıştır.

Savaşın birinci yıllarında II. Ferdinand ile birlikte savaşan Katolik Birliği büyük zaferler elde etti. Doğu ve Kuzey Avusturya’daki isyanlar bastırıldı. Danimarka – Norveç Hükümdarı IV. Christian’ın dayanağı Protestanların elini güçlendirdi. İskoçya’dan gelen askerler ise başarılı bir sonuç alamadılar.

Adolf sahneye çıkıyor:

Yok bu bildiğimiz küçük bıyıklı Adolf değil. İsveç hükümdarı olan II. Gustav Adolf, 1630 yılında büyük bir güçle Protestan Birliğine katıldı ve Katolik Birliğini geri püskürterek kaybedilen toprakları geri kazandı. İsveç Hükümdarının 1632 yılındaki Lutzen Savaşı’nda öldürülmesi ise istikrarları tekrar değiştirdi.

Bohemyalı bir soylu olan Albrecht von Wallenstein, alınan bölgeleri yağmalama kelamı karşılığında II. Ferdinand’ın yanında yer almıştı. 50 bin kişilik bir ordu ile İsveçlilerin üzerine saldırdı. Zaten güçlü hükümdarlarını kaybeden İsveçliler, 1635 yılında yapılan bu akın sonucunda mağlup oldular.

30 Yıl Savaşları sırasında neler oldu? Fransızlar çok bile beklemişti:

Fransa Krallığı Katolikti ve Bohemya Krallığı etrafında toplanan birlikten şad değillerdi. Tekrar de Habsburgların rakibi oldukları için 1635 yılında II. Ferdinand’a karşı savaş katıldılar. Tam iki yıl boyunca uğraşsalar da tek bir galibiyet bile alamadılar. Bu sırada II. Ferdinand ölmüş, yerine oğlu III. Ferdinand gelmişti. 

III. Ferdinand, İspanya ile birlikte hareket ediyordu. 1640 yılında Portekizlilerin İspanya’ya isyan etmesi işleri güzelce karıştırdı. İspanya güç kaybetmişti. 1642 yılında İsveçliler tekrar sahneye çıktı ve Katolik Birliği’ne bir darbe daha indirdiler. Gariptir, 1643 yılında Danimarka – Norveç Krallığı sefer Katoliklerin tarafında savaşmaya başladı. 

1643 yılında Fransız hükümdarı XIII. Louis öldü ve yerine oğlu XIV. Louis geçti. XIV. Louis şimdi bir çocuk olduğu için ülkede büyük bir otorite boşluğu vardı. Tüm bunlara karşın Fransa güçlendi ve 1645 yılında yapılan Herbsthausen Savaşı’nda büyük bir galibiyet aldı. Birebir yıl İsveç, Viyana’ya saldırdı lakin alamadı.

30 Yıl Savaşları nasıl sona erdi? Prag Kalesi’nin ele geçirilmesi sonrası en sonunda barış sağlandı:

1647 yılında Octavio Piccolomini komutasındaki Katolik askerleri İsveç ve Fransa ordusunu geri püskürttü. 1648 yılında İsveçliler, Kutsal Roma İmparatorluğu’nun elinde bulunan Prag Kalesi’ni ele geçirdiler ve yağmaladılar. Bir mühlet Avusturya toprakları Katoliklerin elinde kaldı.

1648 yılı boyunca büyük savaşlar olmasa da irili ufaklı pek çatışma oldu. İspanya, Portekiz ve Hollanda üzerindeki denetimini kaybetti. Almanca konuşan Orta Avrupa ülkeleri büyük haklar kazandı ve en sonunda Westphalia Barışı ismi verilen bir antlaşma imzalanarak 30 Yıl Savaşları sona erdirildi.

30 Yıl Savaşları’nın sonuçları: 

1618 yılındaki Bohemya isyanıyla başlayan ve 1648 yılındaki Westphalia Barışı ile sonlanan 30 Yıl Savaşları boyunca Avrupa’daki çatışmalar, yaşanan kıtlık ve tifüs salgını nedeniyle 8 milyondan fazla insan hayatını kaybetti. O periyodun nüfusunu düşündüğümüzde bu sayı akıl alır üzere değil.

30 Yıl Savaşları sonucunda kıtadaki tüm güç istikrarları değişti. Katolik Kilisesi’nin siyasi otoritesi azaldı. Tarihçilere nazaran ulus devletlerin temeli bu devirde atıldı, Avrupa ülkelerinin sabit sonları çizildi, laiklik ya da genel dini kurallar yerine her devletin kendi kararlarını almasının önü açıldı. 

17. yüzyılda tüm Avrupa devletlerinin birbirine girdiği milyonlarca kişinin vefatına neden olan 30 Yıl Savaşları nedir, nasıl sona erdi gibi merak edilen soruları yanıtlayarak savaşın sonuçlarından bahsettik. Mevzu hakkındaki niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.