Özellikle polisiye sinemalarda sık sık bomba imha sahnelerine denk geliyoruz. Gerginliği ekran karşısındakilere rahatlıkla aktarabilen bu sahnelerin gerçeğine haberlerde de denk gelmiş olabilirsiniz. Standart olarak ekranda özel kıyafetiyle birlikte bomba imha uzmanını ve ondan muhakkak bir uzaklıkta yer alan öbür emniyet güçlerini görürüz. Sinemalarda ise genelde bir bomba imha uzmanı, bir de onu uzaktan destekleyen başka görevliyi görürüz.

Bu bireylerin orada tam olarak ne yaptığı ise birden fazla kişi tarafından kolay olarak görülür. Ne de olsa alt tarafı (!) bir kablo kesilecek o denli değil mi? Pekala hepsini bir anda kesmelerini engelleyen ne? 

Maalesef işler pek de sinemalarda gördüğümüz üzere yürümüyor.

Bomba düzeneği kurma konusunda yaygın görülen yollar olsa da bir standart yoktur. Bu yüzden birbirinden garip düzeneklerin fotoğraflarını görmek mümkün. Biz basitçe iki türlüsüne hâkimiz. Birisi, oyunlardan alışık olduğumuz, radyo sinyalleriyle uzaktan faal edilebilen patlayıcılarken başkası de devreye bağlı olan bir şalter ya da tuş yardımıyla faal edilenler olarak karşımıza çıkıyor.

En çok görüleni ortadan çıkaralım.

Askeri çatışmaların daha ağır olduğu doğu taraflarına baktığınızda epeyce amatör halde hazırlanmış kolay düzenekler görürsünüz. Birçok bomba imha uzmanının da onayladığı üzere bu çeşit düzeneklerde gücü kesmek aslında bombayı etkisiz hâle getirmeye yetiyor. Yani burada “kırmızı kablo mu, yoksa yeşil mi?” üzere bir karışıklık yaşanmıyor diyebiliriz. Tekrar de askeri işçinin bu üzere hususlarda hiçbir vakit ezber üzerine hareket etmediğini belirtelim.

Geri sayım üzerine yahut mekanik bir sisteme bağlı olanların dışında radyo sinyalleriyle faal edilenler de görülür. Bunlar için genelde bir telefonun kullanılması dikkat çeker.

Fakat bombalar her vakit bu türlü olacak diye bir şey yok.

Testere sinemalarındaki birbirinden garip tuzakları ve bu tuzakları etkisiz hâle getiren birbirinden farklı (ve iğrenç) tahlilleri hatırlarsınız. Bomba düzeneklerinde de bu sinemada olduğu kadar olmasa da yaratıcı olmak mümkün. Lakin bahsettiğimiz doğu taraflarında olaylar inanılmaz bir süratle geliştiği için kimse oturup karışık devreler kurmaya uğraşmaz. Bu bağlamda kolay devreler ortalıkta dolaşsa da sayılarının fazlalığı ve amatör halde yapılmaları işleri zorlaştırır.

Basit devrelerde gücü kesmenin birden fazla vakit basitçe bombayı imha edebileceğini söyledik. Pekala neden “hangi kablo güç kablosu?” diye düşünmek yerine hepsini kesmiyorlar?

Daha evvel de belirttiğimiz üzere, bomba üretiminde aşikâr bir standart yoktur. En kolayından muhakkak iki kimyasalı karıştırdığınızda da patlayıcı elde edebilirsiniz, birbirinden karışık devreleri patlayıcı oluşturmak üzere bir ortaya getirdiğinizde de.

Daha kolay formda anlatalım. Biraz düşünelim…

Bomba imha uzmanı olarak vazife yapıyorsunuz. Karşılaştığınız her patlayıcıda güç kablosunun lacivert olduğunu fark ediyorsunuz ve bir mühlet -hiçbir emniyet gücü bu türlü yapmasa da- bunu standart olarak görüyorsunuz.

Patlayıcıları üreten kişi bir gün materyal almak istediğinde görüyor ki renkli kablolardan kalmamış. Bu bağlamda bu imaj sizi karşılıyor:

Peki artık ne yapardınız? Mavi kablo artık ortada yok, zira kablonun renkli olup olmaması önemli değil. Değerli olan güç kablosunu bulmak ve ortamda tetikleyiciler varsa bunları etkisiz hâle getirmek. Bu bir telefon olabilir, mekanik olarak düzeneğe bağlı bir tel olabilir, yakınlarda birinin elinde olan bir kumanda da olabilir ve bu olasılıklar bu türlü devam eder.

Zaten bu yüzden hiçbir bomba vazifesinde ezber üzerine gidilmez. Daha evvel ülkemizde vatandaşların muhakkak biçimlerde istemeden bomba imha ettiğini gördük ki bunun en garip olanı bombayı tekmeleyen kişiydi. Ancak patlayıcılar buna reaksiyon verecek biçimde de ayarlanabileceği için güldürünün akabinde felaket gelebileceğini unutmamak gerek.

Her kabloyu kesme konusuna bakacak olursak…

Sizinle birlikte çok sayıda kişi de olsa elektrik akımını aynı anda kesmek imkânsız diyebiliriz. Bunun için gereğince süratli olmak gerek ve kimse, bir bomba kelam konusu olduğunda çok sayıda bireyle bu riski almak istemeyecektir. Bu yüzden her patlayıcı vazifesinde gruplar aynı titizlikle ve profesyonellikle hareket eder. Buna ek olarak bir kablo dışında öbürleri tetikleyici olarak ayarlanmış olabilir. Bu sebeple bomba imha sürecine başlamadan evvel bombanın kendisi olabildiğince derinlemesine tahlil edilir.

Eğer çözülemeyecek üzereyse de ortamın güvenliği sağlanır ve bunun akabinde patlayıcı, denetimli bir biçimde aktif edilir.

Sonuç olarak tüm kabloları kesmenin pek de işe yaramayacağını görmüş olduk. Bunun yanında kablo renginin bir şey tabir etmediğini, bunun yalnızca bomba imha uzmanı ve konuştuğu misyonlu ortasındaki bağlantı sırasında öne çıktığını gördük. Renkler olmasaydı “sağdaki, soldaki, üçüncü, ortadaki” üzere sayısız seçenek var olurdu. Tahminen de bilhassa dikkat cazip renklerin kullanılması, sinemalardaki gerilimi öne çıkarıyordur. Sizin bu bahisteki fikirleriniz nedir? Yorum kısmında paylaşabilirsiniz.

• Kaynaklar: Bomba İmha Uzmanı Lloyd Davies/Insider, RUSI
• Görsel Kaynakları: FearfulFerret