Gezegenimiz üzerinde yaşayan böcek çeşitlerinden biri olan çekirgeler, birçok insanın korkutmalarıyla bilinse de kimi enteresan özelliklere sahip olabiliyor. ABD’de bulunan Michigan Eyalet Üniversitesi’nden bilim insanları da locust ya da bilinen ismiyle göçmen çekirgelerin, kanserli hücreler ile sağlıklı hücreleri koklayarak ayırt edebildiğini buldu.
Araştırmacılar, çekirgelerin bunun dışında farklı kanser hücrelerini ayırt edebildiklerini de söz etti. Çekirgelerin erken kanser teşhisinde kullanılabileceğini ortaya koyan bu çalışma, geçtiğimiz aylarda BioRxiv üzerinden yayımlandı.
Çekirgeler, kanseri teşhis edebilen aygıtlar üretmede kullanılabilir
Öncelikle bu böceklerden korkan insanların, muayenehanelere akın eden çekirgeler ihtimali konusunda endişelenmesine gerek olmadığını söyleyelim. Araştırmacılar çalışma bulgularının, sırf hastanın nefesiyle kanseri erken teşhis edebilen ve böcek duyu nöronlarını kullanan cihazlar için temel oluşturabileceğini söz ediyor.
Uzmanlar, şu an bir hayal üzere gelse de bu biçim aygıtların gelecekte yaygınlaşabileceğini belirtiyor. Bunun nedeni ise doğal duyularımızı artıran ve onlardan daha düzgün performans gösteren teknolojilerin yaygın ve kullanışlı olması. Örneğin, teleskop ve mikroskoplar olağanda göremediğimiz şeyleri bize gösterebiliyor. Koku konusunda da bu durumun bulunduğunu söyleyen bilim insanları, COVID teşhisinden uyuşturucu bulmaya kadar kullanılan köpekleri buna örnek olarak gösteriyor.
İşte bu yüzden koku duyusunu taklit edebilen bir aygıt üzerinde çalışılıyor. Araştırmacılardan Debajit Saha da insanlığın 15 yıldan uzun süredir ‘elektronik burun’ olarak isimlendirebileceğimiz aygıtlar üzerinde çalıştığını; lakin şimdi istenilen kusursuzluğa ulaşılamadığını belirtiyor.
Gaz algılayan aygıtlar, bilhassa kanser üzere ölümcül hastalıkların erken tespitinde rol oynayarak hayat kurtarabilir. Uzmanlar, birinci evrede hastalığı tespit edilen kanserli şahısların hayatta kalmasının %80 ile %90 olduğunu söyleyerek bunun kıymetine vurgu yapıyor. Kanser hücreleri sağlıklı hücrelerden farklı çalışarak büyüdükçe farklı kimyasal bileşikler oluşturuyor. Bunların hastanın teneffüs yoluna ulaşması da hastalığın nefes ile tespit edilebileceğini gösteriyor.
Çekirgeler, üç farklı kanseri koklayarak birbirinden ayırt edebiliyor
Konu hakkında çalışmalarını yürüten takım, çekirgeler ile çalışmayı seçti. Araştırmacılar hayvanların beyinlerine elektrotlar bağlayarak sağlıklı ve kanserli hücrelere yansılarını kaydetti ve bu şaşırtan sonuçlara ulaştı. Bu elektrotlar, çekirgelerin kokuları algılamak için kullandıkları antenlerden gelen sinyalleri yakalamak için yerleştirildi. Uzmanlar, bu sistemin kanser teşhisinde kullanılabileceğini aktardı.
Bunun yanı sıra çekirgelerin hayli farklı bir yeteneği de araştırmayla görüldü. Grup, üç farklı kanser hücresini içeren bir gazı geliştirdikleri bir aygıt yoluyla çekirgelere verdi. Bunun sonucunda ise çekirgelerin beyinlerinin her bir dokuya farklı reaksiyon verdiği ve hasta hücreleri tanımlayabildiği görüldü. Araştırmacılardan Christopher Contag da bununla ilgili “Böceklerin üç farklı kanseri birbirinden ayırt edebilmesi inanılmazdı” ifadelerini kullandı.
Açıklamalara nazaran bilim insanları, tespit sistemlerini insan nefesiyle tespit etmek için çalışmalarını sürdürüyor. Böcek içermeyen, sırf biyolojik bileşenlere sahip olan taşınabilir sensörler geliştirmeyi amaçlayan grup, bu aygıtların kanserin erken teşhisinde büyük bir rol oynayabileceğini vurguluyor.