Veganlık ve ekoloji ortasındaki istikrar günümüzde pek bilinmese de yapılan araştırmalar küresel ısınma ve iklim krizine sebep olan en kıymetli faktörün hayvancılık sanayisi olduğunu ortaya koydu.

Bu yüzden, veganların hayvancılık sanayisini desteklemekten kaçınmasındaki tek sebep hayvan hakları ihlali değil. Sağlık, etik ve etraf konuları da birçoğunun motivasyonları ortasında sayılabilir.

Etçil bir beslenmenin gezegenimize nasıl bir tesiri olabilir ki?

Bitkisel beslenmenin dünyayla olan alakasına birazdan başlıklar hâlinde değineceğiz lakin şunu söyleyebiliriz ki; piyasadaki hayvan etine olan talep arttıkça, gezegenimizdeki doğal işleyiş giderek geri dönülmez bir hâl alıyor.

Yoksulluk ve açlık artıyor, hava kirliliği yükseliyor, pak su kaynakları azalıyor, biyoçeşitlilik düşüyor, iklim krizi yaklaşıyor ve verimli topraklarverimsiz hâle geliyor. 

İneklerin çıkardıkları gazlar sandığınız kadar pak değil!

Metan gazı ismi verilen çiftlik hayvanlarının çıkardıkları gazlar, atmosferdeki sera gazı emisyonlarının %18’inden sorumlu. Bu da demek oluyor ki dünyadaki tüm egzoz gazlarının atmosfere verdiği ziyandan daha yüksek.

Şöyle de düşünebiliriz; dört kişilik ortalama bir ailenin tükettiği et ölçüsü sonucunda oluşan gazlar, 2 arabanın çıkardığı gazdan daha fazla. Şayet bugün herkes vegan olsa, sera gazı salınımları %60 oranına kadar düşüş gösterir. 

Dünyadaki besi hayvanlarının sayısı hayvancılık yüzünden artarken hayvan çeşitliliği azalıyor.

Tarım yapabileceğimiz toprakların %68’i (Afrika kıtasının tamamı kadar) hayvan yetiştirmek emeliyle kullanılıyor. Bu da o topraklarda yaşayan öteki hayvanların vefatına sebep oluyor. “Madem vegansın, o vakit yolda yürürken böcekleri de ezme.” diyen etçil biri, aslında bir vegandan çok daha fazla böceğin vefatına katkı sağlıyor.

Herkesin vegan olduğu bir senaryoda hayvancılık için kullanılan bu arazilerin %80’i tekrar orman ve çayır hâline getirilerek biyoçeşitliliğin artmasına ve iklim krizinin yavaşlamasına neden olabilir.

Dünyadaki açlık, vegan bir beslenmeyle azaltılabilir.

Az evvel bahsettiğimiz %80’lik alanın geri kalanı sebze ve bakliyat yetiştirilmesi için kullanıldığında çok daha fazla insan beslenebilir. Zira şu anda tarım alanlarının %50’si insanlara et olarak sunulacak hayvanların besinleri için kullanılıyor. 

Eğer bu tahıllar hayvancılık için kullanılmak yerine insan besini olarak sunulsaydı dünyadaki tüm insanlara yetecek kadar besin olurdu. Olağan “herkesi vegan yapalım ve bir anda bunlar düzelsin” diye bir şey kelam konusu değil. Lakin âlâ düşünülmüş bir planlama ve yatırımla mümkün.

Bazı hastalıklara ve kanser tiplerine daha az yakalanabiliriz.

Dünya Sıhhat Örgütü de dahil olmak üzere birçok güvenilir kaynak, istikrarlı ve nizamlı bir vegan beslenmenin etçil beslenmeden eksik bir yanının olmadığı kanıtlandı. Hatta yapılan araştırmalar veganların günlük protein gereksinimlerinin 2 katını aldığını gösteriyor. Bunun yanında; kalp ve damar hastalıklarına, diyabete, kolesterole ve kansere daha az yakalanıyorlar. 

Springmann’ın Karma Modeli‘ne nazaran şayet bugün herkes vegan olsa, her yıl 8 milyon insanın vefatı engelleniyor. Aynı senaryoyu vejetaryenlik için düşündüğümüzde ise bu oran 7 milyona düşüyor. 

Sosyolojik bağlamda baktığımızda işsizlik sıkıntısına sebep olacağı da yadsınamaz.

Hayvancılık sanayisinin bu kadar büyük olması elbette istihdamının da ne kadar büyük olduğunu gösteriyor. Hasebiyle, vegan bir dünya nizamına geçilen senaryoda alternatif geçim kaynaklarının çok güzel planlanması gerekiyor.

Örneğin, hayvan besisi olarak kullanılan tarım eserlerinin artıklarından biyoenerji üretimi alanında çalışmalara geçilebilir. 

“Peki tüm o hayvanlar ne olacak?” diyenleri duyar üzereyiz.

Türkiye’de bu türlü değilmiş üzere düşünsek de aslında köy hayvancılığı, hayvancılığın çok küçük bir kısmı oluşturuyor. Dünyanın her yerinde hayvancılık için kullanılan hayvanlar yapay yollarla döllenerek daima doğurmaya ve yumurta vermeye programlanan makinelere dönüştürülüyor.

Verilen antibiyotikler, doğal ortamları yerine kafeslerde ve makinelerde yapay yollarla büyümeleri, süt ve yumurta için fazla kullanım üzere sebeplerle birçoğunun ömrü beşte bir oranında düşüyor. Bu yüzden, besi hayvanlarını büsbütün tabiata saldığımızda aslında kısa müddette birçoğu ölecektir. Geri kalanlar ise vakitle endüstrileşmeden evvelki doğal yollarla hayatlarını sürdürebilir. 

Herkesin bir anda vegan olması mümkün mü?

Tabii ki bir anda herkesin vegan olduğu bir senaryo mümkün değil lakin etçil bir beslenmenin gezegenimize yaptırımları ortada. Veganlığın artışı bu istatistikleri düşürerek daha yaşanabilir bir geleceğe katkı sağlıyor. 

Kısaca, herkes vegan olursa birtakım sıkıntılar ortaya çıkabilir fakat oluşabilecek bu meselelere yeterli düşünülmüş tahliller üretilmesi durumunda vegan bir dünya varsayımı mümkün olabilir.

• Kaynaklar: Dünya Sıhhat Örgütü, Cowspiracy, Chatham House, Inlander, Uzm. Dr. Oğuzcan Kınıkoğlu, Dr. Marco Springmann, Ian Scoones, BBC, FAO, Your Daily Vegan